Monumenten in Nederland: Zuid-Holland

Ronald Stenvert, Chris Kolman, Saskia van Ginkel-Meester, Elisabeth Stades-Vischer, Sabine Broekhoven en Ronald Rommes (2004)

Gepubliceerd op 02-01-2020

Overige wees- en oudeliedenhuizen in Leiden

betekenis & definitie

Overige wees- en oudeliedenhuizen. In 1766 verrees naar ontwerp van Gerard van der Laan het voorm.

Waalse wees- en oudeliedenhuis (Oude Vest 35), als een statig classicistisch herenhuis met fronton en hardstenen dorische pilasters. Boven de ingang staat het opschrift ‘Maison des Vieillards et Orphelins Diaconie Wallone’.

Het voorm. R.K. wees- en oudeliedenhuis (Raamsteeg 29), oorspronkelijk gebouwd in 1761 als jongensweeshuis en nadien uitgebreid met een onderkomen voor oudelieden, ging met uitzondering van het nog bestaand gedeelte uit 1761 op het achterterrein verloren bij de buskruitramp van 1807.

Op last van koning Lodewijk Napoleon verrees in 1808 het huidige gebouw in sobere neoclassicistische vormen naar ontwerp van J. Giudici.

Aan de zijde van de St.-Jacobsgracht volgde in 1868 een uitbreiding naar plannen van Th. Molkenboer.

In 1923 heeft men de verdieping van de vleugel aan de noordzijde van de binnenplaats vervangen door een kapel, ontworpen door J.A. en L. van der Laan. Het voorm.

Evang.

Luth. wees- en oudeliedenhuis (Middelweg 38) kwam in 1852 tot stand naar een sober neoclassicistisch ontwerp van J.W.

Schaap. Boven de ingang met hardstenen omlijsting hangt een gevelplaat met de naam en stichtingsdatum.

In 1827 is naar plannen van stadsbouwmeester S. van der Paauw het voorm. Geref.

Minnehuis (Kaarsenmakersstraat 7-121) gebouwd. Dit in 1991-'92 tot wooneenheden verbouwde sobere langgerekte gebouw met korte achtervleugels bevat boven de omlijste ingangspartij nog het stadswapen.

In 1885-'87 opgetrokken naar plannen van W.C. Mulder is het voorm.

Geref. Minne- of Arme Oude Mannen en Vrouwenhuis (Herengracht 33-35), een L-vormig gebouw in neorenaissance-stijl voorzien van twee zandstenen friezen met beeldhouwwerk van E. van den Bossche.Oorspronkelijk was dit in 1784 opgerichte Oudeliedenhuis gehuisvest in een in 1816 verbouwd fabrieksgebouw van de firma Krantz. Het voorm. Koninklijk Militair Invalidenhuis (Hoge Rijndijk 23) werd in 1913 gebouwd naar ontwerp van C.B. Posthumus Meyjes als rusthuis voor invalide en oud-militairen ter vervanging van de oude huisvesting (sinds 1817) aan de Middelweg. De gedenksteen in de voorgevel is afkomstig van dat afgebroken tehuis. Het nieuwe gebouw kwam tot stand in de op het classicisme geïnspireerde variant van de Nieuw Historiserende stijl, waarbij voor de detaillering de dorische orde werd toegepast.

Nadat het tot 1935 als tehuis diende, heeft men het L-vormige gebouw in 1998 verbouwd tot appartementen. Het smeedijzeren toegangshek met zandstenen hekpijlers (1740) is afkomstig van de voorm. buitenplaats Rhijnstroom. Opgetrokken in gele baksteen naar een ontwerp met expressionistische en functionalistische elementen van B. Buurman is het voorm. Centraal Isr. wees- en doorgangshuis (Roodenburgerstraat 1). Dit tehuis uit 1929 van de landelijke vereniging ‘Machseh Lajesoumin’ (Toevlucht voor het Kind) diende tot 1943 als weeshuis voor joodse kinderen.