Monumenten in Nederland: Zuid-Holland

Ronald Stenvert, Chris Kolman, Saskia van Ginkel-Meester, Elisabeth Stades-Vischer, Sabine Broekhoven en Ronald Rommes (2004)

Gepubliceerd op 02-01-2020

Clingendael in Wassenaar

betekenis & definitie

Clingendael (Clingendael 7). Deze buitenplaats werd gesticht door Philips I Doublet, die in 1591 de 16de-eeuwse boerderij Clingendael kocht.

De familie Van Brienen van de Groote Lindt was eigenaar van 1759 tot 1939 en W.J. baron van Brienen liet rond 1830 het 17de-eeuwse huis vergroten en voorzien van een nieuwe voorgevel met empirevensters. De pleisterlaag uit die tijd heeft men rond 1930 verwijderd.

Het drielaagse herenhuis is voorzien van gepleisterde hoeklisenen, een middenrisaliet met hoofdingang en een klokkentorentje. De lagere aanbouw met plat dak, oorspronkelijk een laat-19de-eeuwse serre, is in de oorlog voor rijkscommissaris A.

Seyss-Inquart verbouwd tot een kamer.De parkaanleg onderging een eerste verfraaiing door Philips II Doublet. Na 1680 werden de tuinen in opdracht van Philips III Doublet gemoderniseerd in de stijl van Le Nôtre volgens een streng geometrisch patroon. De huidige vijvers en watergangen bij het huis zijn restanten van 17de-eeuwse bassins en grachten. De familie Van Brienen kocht in 1839 de aangrenzende buitenplaats Oosterbeek en liet de twee parken door J.D. Zocher jr. wijzigen en verder verfraaien in landschapsstijl.

Vervolgens werd het park in 1851 uitgebreid naar plannen van L.P. Zocher en ontwierp C.E.A. Petzold in 1888 een verdere uitbreiding en een rosarium. Een deel van die plannen werd onder leiding van L.A. Springer uitgevoerd, waaronder de terrastrappen. Na een reis naar Japan liet M.M. baronesse van Brienen in 1903 door Th.

Dinn een Japanse theetuin aanleggen met een karakteristiek gedecoreerd theehuis (voltooid 1913). Het huidige rosarium en de bloementuin zijn aangelegd in opdracht van de gemeente Den Haag, die in 1954 de buitenplaatsen Clingendael en Oosterbeek aankocht.

Nabij het hoofdgebouw staan het in de 19de eeuw verbouwde maar van oorsprong waarschijnlijk 18de-eeuwse koetshuis met dienstwoningen (Clingendael 9-11) en verder twee dienstwoningen (Clingendael 7a en 12), een van neorenaissance-details voorziene boerderij (Clingendael 5; circa 1880) en een opvallend stalgebouw (circa 1900), uitgevoerd in Willem II-gotiek en vakwerkstijl. Naast het smeedijzeren toegangshek staan een portierswoning (Clingeldael 1; 1906) in cottage-stijl en een rustiek uitgevoerd wachtgebouwtje (Clingendael 2; circa 1940). Het jachthuis ‘De Diepput’ (Van Hogenhoucklaan 41, gemeente Den Haag), is een T-vormig pand uit 1873 met op het dak een houten klokkentorentje. Uit dezelfde tijd dateren de dienstwoningen Van Brienenlaan 2-8 en de woning met stal Groenendaal 1.