Vanaf het midden van de 19de eeuw bouwden semifilantropische bouwverenigingen woningen voor armlastigen en arbeiders, vooral in de Jordaan, waar de explosieve bevolkingsgroei leidde tot zeer slechte woonomstandigheden. Een van de eerste projecten van de in 1852 opgerichte ‘Vereeniging ten behoeve der Arbeidersklasse’ was het drielaagse blok etagewoningen Eerste Passeerdersdwarsstraat 51-65 (1852-'54, H.
Hana). Oorspronkelijk waren er twee van deze blokken.
Het behouden en onlangs gerenoveerde blok toont een sobere maar verzorgde detaillering met vooruitspringende ingangstraveeën. De in 1853 opgerichte woningbouwvereniging ‘Salerno’ bouwde de sober gedetailleerde etagewoningen Valckenierstraat 23-33 (1854-'55, J.H.
Leliman). Aan de straat verrees een vierlaags bouwblok met tweekamerwoningen en haaks daarachter een vierlaags blok rug-aan-rugwoningen.
Bedoeld als kosteloze huisvesting voor bejaarde arbeiders en ook lijkend op een traditioneel hofje zijn de door de ‘Stichting voor de Arbeidsstand Constantia’ (opgericht 1863) gebouwde woningen Willemsstraat 149-165 (1863-'64). Het met vier vleugels om een binnenplaats gebouwde complex met geblokt gepleisterde lisenen is ontworpen in neoclassicistische vormen door P.J.
Hamer. Vanaf de jaren zestig verrezen in de Jordaan veel nieuwe woningblokken, gewoonlijk met rug-aan-rug geplaatste eenkamerwoningen (met privaat).Architect P.J. Hamer ontwierp veel van deze complexen, zoals voor de ‘Bouwmaatschappij Concordia’ de woningen Westerstraat 327-405/Lijnbaansgracht 63-65 (1862, gerenoveerd 1986) en de met gepleisterde accenten en rondboogfriezen wat rijker gedetailleerde woningen Westerstraat 215-295 (1862-'64, gerenoveerd 1985). Bij beide complexen geeft een doorgang toegang tot een vleugel op het binnenterrein. Eveneens naar plannen van P.J. Hamer verwezenlijkte Concordia aan de andere zijde van het bouwblok het sobere woningcomplex Anjeliersstraat 162-394 (1869/1876). Buiten de Jordaan kwam naar plannen van P.J.
Hamer het blok etagewoningen Huidekoperstraat 4-18 (1868-'70) tot stand voor de ‘Vereniging ten behoeve der Arbeidersklasse’. De ingangstraveeën zijn hier opvallend geaccentueerd met wit gepleisterde pilasters in eclectische vormen en worden bekroond door dakkapellen met keperboog- of rondboogtop. Op initiatief van mevr. L. van der Pek-Went (gedenksteen) liet de ‘Bouwonderneming Jordaan’ in 1896 naar plannen van J.E. van der Pek de rug-aan-rugwoningen Goudsbloemstraat 125-139 bouwen en aan de andere zijde van het bouwblok de duurdere tweekamerwoningen Lindengracht 206-220. Deze vierlaagse woningblokken hebben allebei dakkapellen met hijsluiken, maar bij de woningen aan de Lindengracht is de decoratie rijker. Daar waren op de begane grond ook winkels of werkplaatsen ingericht, waarvan de puibalken werden versierd met afbeeldingen van gereedschappen en verwijzingen naar bouwambachten.
Tot de jongere woningcomplexen die in de Jordaan tot stand kwamen, behoort verder het door Concordia gebouwde Hof van Parijs (Elandstraat 160-178; 1902-03, P.J. Hamer; verbouwd 1984). Dit U-vormige complex etagewoningen is uitgevoerd in neorenaissance-vormen en heeft ingangsrisalieten in oranje baksteen.
