Monumenten in Noord Holland

R. Stenvert en C. Kolman (2006)

Gepubliceerd op 02-01-2020

Het voorm. St.-Jansgasthuis in Hoorn

betekenis & definitie

(Kerkplein 39) [8], een opvallend diep pand met een rijke gevel in vroege renaissance-stijl, werd in 1563 gebouwd als nieuwe gasthuiszaal van het in 1346 gestichte gasthuis naast de houten klokkentoren van de Grote Kerk (gesloopt 1853). De voorgevel toont diverse venstervormen (klooster-, kruis- en gekoppelde kruisvensters) en heeft een aedicula met een beeld van Johannes de Doper, portretmedaillons en een cartouche met jaartal.

De trapgevel is voorzien van opmerkelijke natuurstenen klauwstukken met in beslagrolwerk gevatte mansfiguren die geïnspireerd zijn op het werk van Cornelis Floris en Cornelis Bos. De gasthuiszaal wordt gedekt door een enkelvoudige balklaag met natuurstenen consoles in de vorm van mascarons, leeuwen of mensenkoppen, waarvan de voorbeelden mogelijk op het werk van Giulio Romano teruggaan. De eerste verdieping diende vermoedelijk uitsluitend voor opslag. De gasthuiszaal werd tot 1840 als zodanig gebruikt en was vanaf 1860 in gebruik als kledingmagazijn voor het garnizoen en na 1922 als boterhal. Het gebouw is gerestaureerd in 1993-'94 (P. Laan) en ingericht als ‘Kunstcentrum De Boterhal’.