Monumenten in Noord Holland

R. Stenvert en C. Kolman (2006)

Gepubliceerd op 02-01-2020

Elswout in Overveen

betekenis & definitie

(Elswoutslaan 20). Deze buitenplaats werd in 1654 gesticht door lakenkoopman Carel Molijn (of du Moulin).

Na aankoop in 1781 liet Jacob Boreel een nieuw huis bouwen. Het huidige, in de stijl van een 16de-eeuwse Italiaanse renaissance-villa uitgevoerde, ‘Grote Huis’ is een vierkant drielaags gebouw met zuilenportiek, plat dak met attiek en een centrale hal met lichtkoepel.

De bouw van dit huis begon in 1883 naar ontwerp van C. Muysken voor W.

Borski III, maar werd na diens dood in 1884 gestaakt. Pas in 1940 voltooiden de Duitsers het gebouw, dat toen werd ingericht als militaire commandopost.

Na de oorlog zijn het Jac. P.

Thijsselyceum en de Zocherschool in het pand gevestigd geweest en na leegstand vanaf 1992 is het in 2004-'06 verbouwd tot kantoor. Aan de oost- en westzijde ligt een groot terras met bordestrappen, aan de westzijde grenzend aan een vijverpartij en aan de oostzijde aan een weide.Naar het voorplein aan de zuidzijde van het huis leidt een gemetselde boogbrug, gebouwd rond 1806 naar plannen van B.W.H. Ziesenis (gewijzigd circa 1882). Uit circa 1654 dateren nog het U-vormige eenlaagse poortgebouw (Elswoutslaan 12) met dakruiter, evenals de twee koetshuizen met stal (Elswoutslaan 16-18) en het oudste deel van het sluiswachtershuis (Elswoutslaan 10).

De parkaanleg bevat nog elementen van de 17de-eeuwse geometrische tuinaanleg, zoals de gesnoeide lindenlaan of parasollaan aan de oostzijde. Tussen 1781 en 1794 liet Jacob Boreel een vroeg-landschappelijke aanleg maken naar plannen van Johan Georg Michael. Daarbij werd gebruik gemaakt van de door afzanding ontstane niveauverschillen en bij de noordwaartse uitbreiding van het park nam men enkele zandvaarten in de aanleg op. In de eerste helft van de 19de eeuw werd de parkaanleg naar plannen van J.D. Zocher sr. en jr. gewijzigd en gestoffeerd met allerlei kleine gebouwen, zoals het illusionistische ‘huisje van Kabuur’, een met riet gedekt rustiek houten tuinhuis (in de Kamp), een fazantenverblijf, een hermitage en een neogotisch houten tuinhuis. Aan de oostzijde werd een hertenkamp aangelegd met een uit houten stammen opgetrokken hertenverblijf met rieten dak.

Daarnaast werden verschillende bruggetjes gebouwd, waaronder een drietal Zwitserse (houten) bruggen. In 1883 volgden nog verdere wijzigingen in de parkaanleg naar plannen van C.E.A. Petzold.

Een eclectisch ontwerp van C. Muysken is de oranjerie (Elswoutslaan 22; circa 1885) met koepeldak, arcade met ionische zuilen, lagere zijvleugels en aansluitend een halfronde serre of plantenkas. De in chaletstijl uitgevoerde modelboerderij ‘Elswout’ (Elswoutslaan 24; circa 1885) is ook ontworpen door Muysken. Vóór de boerderij ligt een aardappelbewaarplaats (na 1812) en ten westen een vroeg-19de-eeuwse ijskelder, waarvoor B.W.H. Ziesenis in 1805 een eerste ontwerp maakte. In het park staat op een hardstenen sokkel de gietijzeren beeldengroep ‘Halali’, voorstellende een jachtmeester met twee honden (1888; naar origineel model van H.M.A.

Jacquemart). Buiten het park liggen de voorm. rentmeesterswoning (Duinvlietspad 2), een wit gepleisterd pand uit 1847 met hogere middenpartij en veranda, en de gepleisterde dienstwoning Duinvlietspad 4 (circa 1875).