Monumenten in Noord Holland

R. Stenvert en C. Kolman (2006)

Gepubliceerd op 02-01-2020

De Herv. kerk in Velsen

betekenis & definitie

(Kerkplein 1), oorspronkelijk gewijd aan St. Paulus en later aan St.

Engelmundus, is een éénbeukige kerk voorzien van een toren met tentdak. Van het 12de-eeuwse romaanse schip resteert het tufstenen gedeelte van de noordgevel met drie dichtgemetselde rondboogvensters.De tufstenen toren verrees rond 1200 en werd waarschijnlijk in de 14de eeuw verhoogd met een bakstenen verdieping. Het bovenste deel van de toren is voorzien van spaarvelden met lisenen en rondboogfriezen. Het huidige tentdak dateert van 1887. De toren bevat een klok uit 1687 en een door Cyprianus Crans gegoten klok (1745). Bij de toren bevindt zich een 12de-eeuwse kalkstenen reliëfsteen.

De kerk werd eind 16de eeuw herbouwd nadat ze door de Spanjaarden in 1573 was verwoest. Het oude koor en de 15de-eeuwse zuidbeuk (dichtgemetselde scheibogen) heeft men toen niet meer herbouwd. In 1773 werd het schip in baksteen verlengd en uit de 18de eeuw stamt ook de Watervliet- of Corverkapel (noordzijde schip). Bij een kerkrestauratie in 1966-'69 is de huidige consistoriekamer (zuidzijde) gebouwd. Verder zijn toen restanten van de Brederodegrafkapel aangetroffen.

Het interieur wordt gedekt door een houten tongewelf en is voorzien van galerijen. De oostgalerij toont fragmenten van een beschildering uit 1773. De westgalerij werd in 1769 door Jacob Gaykema gebouwd als zitplaats voor weeskinderen. Uit de Brederodekapel komt de gebeeldhouwde grafzerk voor Willem van Brederode († 1316) en zijn echtgenote Elsbee van Kleef. Op het kerkhof liggen enkele laat-19de-eeuwse graven van Engelsen die hebben meegewerkt aan de aanleg van het Noordzee Kanaal.