Monumenten in Nederland: Noord-Brabant

Ton Kappelhof, Chris Kolman, Ben Kooij, Ben Olde Meierink, Nelleke Reijs en Ronald Stenvert (1997)

Gepubliceerd op 02-01-2020

Verdedigingswerken in Grave

betekenis & definitie

Verdedigingswerken. Van de middeleeuwse omwalling bleef langs de Maaskade een walmuur met twee rondelen bewaard.

Daarop staan de door J. Berenger uit Douai gegoten kanonnen ‘L'Intriguant’ (1778) en ‘Le Partisan’ (1787).

Onder Staats gezag werd de bestaande verdediging in 1582 vervangen door een stelsel met zeven bastions, waarvan één aan de overzijde van de Maas.De in 1672-'74 zwaar beschadigde verdedigingswerken werden in 1679-'92 herbouwd naar plannen van Paul Storff de Belville, waarna in 1699-1701 naar ontwerp van Menno baron van Coehoorn verdere werken werden uitgevoerd. De omwalling, vier zijden van een regelmatige zeshoek, kreeg aan de landzijde drie hele bastions en sloot tegen de rivier aan met twee halve bastions. Aan de overzijde van de Maas kwam een hoornwerk met natte gracht en twee ravelijnen tot stand, maar daarvan is niets meer over. Aan de noordzijde van de stadskern is het halfbastion Bekaf nog herkenbaar en aan de zuidwestzijde ligt nog een deel van de vestinggracht (De Raam).

Vanaf het veer over de Maas gaf de Maaspoort toegang tot de stad. Deze poort werd afgebroken in 1887 maar herbouwd in 1994 naar ontwerp van H. Brinkhuis. Aan de landzijde gaven de (verdwenen) Brugpoort en de Hampoort toegang tot de stad. De Hampoort (Elisabethstraat 10) is een in 1688 in twee kleuren geslepen baksteen gebouwde poort voorzien van pilastergevels. De gevel aan de landzijde is rijker dan die aan de stadszijde, met zandstenen onderdelen als basementen, kapitelen en kroonlijst.

De poort bestaat uit een met graatgewelven overdekte, in plattegrond geknikte doorgang, die aan de stadzijde uitkomt in een hal waarvan de graatgewelven gedragen worden door twee vrijstaande pijlers. Eveneens overwelfde zijruimten aan weerszijden van deze hal boden onderdak aan twee bataljons voetvolk. De façade aan de landzijde heeft een geblokte dorische pilasterstelling met nissen een zandstenen ingangsomlijsting, waarin een houten deur zit. In het fronton zijn de gekroonde wapens aangebracht van de stad Grave en de Republiek der Verenigde Nederlanden.