Monumenten in Nederland: Noord-Brabant

Ton Kappelhof, Chris Kolman, Ben Kooij, Ben Olde Meierink, Nelleke Reijs en Ronald Stenvert (1997)

Gepubliceerd op 02-01-2020

Verdedigingswerken in Heusden

betekenis & definitie

Verdedigingswerken. Van de middeleeuwse stadsgracht, de Demer, bleef een deel als binnensingel behouden en is gereconstrueerd.

Het torenachtige gebouwtje in de bocht van deze waterloop, de zogeheten Duiventoren, is een restant van de versterking uit 1355. Het herrees in 1984 op de fundamenten van een middeleeuwse muurtoren. Bij De Wiel is in metselwerk de plattegrond gereconstrueerd van de 15de-eeuwse Herptse poort. In moderne vormgeving is hierop het havenmeesterkantoor gebouwd (Putterstraat 92).

De in 1579 door Jacob Kemp ontworpen verdedigingswerken gewijzigd in 1613-'20 omvatten een omwalling met acht bastions, een gracht met zes ravelijnen en daaromheen een enveloppe. Aan de rivierzijde behield men een gedeelte van de middeleeuwse ommuring. Voor de Veerpoort werd een klein stenen bastion aangelegd. De vesting werd in 1816 buiten gebruik gesteld. Een grote reconstructie bracht tussen 1968 en 1984 de verlande grachten en afgevlakte wallen terug in de midden-17de-eeuwse toestand. Verder herrezen de Veerpoort (ook Waterpoort genoemd) en de Wijkse poort op de oude fundamenten en herstelde men aan de zuidzijde van de stad een sortie.

De in 1904 gedempte binnenhaven werd weer uitgegraven en kreeg een ophaalbrug over de havenmond. Door de veranderde hoogte van het Maaswater ligt de haven echter onnatuurlijk diep.