Monumenten in Nederland: Noord-Brabant

Ton Kappelhof, Chris Kolman, Ben Kooij, Ben Olde Meierink, Nelleke Reijs en Ronald Stenvert (1997)

Gepubliceerd op 02-01-2020

Sint Agatha in Cuijk

betekenis & definitie

Sint Agatha. Dit dorp ten zuidoosten van Cuijk ontstond op een oeverwal van de Maas dicht bij het in 1371 gestichte kruisherenklooster (Kloosterlaan 26).

Vanwege de strategische ligging werd het klooster tijdens de Tachtigjarige Oorlog diverse keren geplunderd en verwoest, onder meer in 1584. In 1606 volgde herbouw. In 1637-'39 moesten de kloosterlingen het veld ruimen. Kort na 1644 gebeurde dit opnieuw, waarna ze in 1653 definitief terug konden keren. Het klooster bestaat uit een kapel en drie vleugels rondom een kloosterhof. De eenbeukige kapel met driezijdige sluiting en kruisribgewelven stamt uit de tweede helft van de 15de eeuw en werd omstreeks 1500 met drie traveeën verlengd.

De zuid- en oostvleugel bevatten nog restanten van de 15de-eeuwse kloostergang, die in de 17de eeuw werd verhoogd. Het langgerekte poortgebouw (Kloosterlaan 22) kwam getuige een jaartalsteen in 1644 tot stand. Na een restauratie en neogotische herinrichting van het complex in 1856, naar plannen van P.J.H. Cuypers, volgde 1906 een gedeeltelijke sloop en herbouw van de kloostervleugels. In 1944 liepen de gebouwen zware schade op en ging het neogotische meubilair van de kapel verloren. In 1960 werd een geheel nieuwe westvleugel gebouwd.

De kapel bevat grafzerken uit de 15de, 16de en 17de eeuw met wapens van adellijke geslachten. Tot de inventaris behoren een beeld van St. Anthonius Abt (omstreeks 1520), een Mariabeeld (vroeg-18de-eeuws) en een, opnieuw gepolychromeerd, St.-Agathabeeld door Walter Pompe (omstreeks 1749).