Monumenten in Nederland: Noord-Brabant

Ton Kappelhof, Chris Kolman, Ben Kooij, Ben Olde Meierink, Nelleke Reijs en Ronald Stenvert (1997)

Gepubliceerd op 13-07-2017

De R.K. St.-Willibrorduskerk in Diessen

betekenis & definitie

De R.K. St.-Willibrorduskerk (Kerksingel 1) is een laat-gotisch gebouw met vroeg-15de-eeuws koor en pseudo-basilicaal schip met transeptachtige dwarskapellen uit omstreeks 1450.

De voormalige sacristie aan de zuidzijde van het koor kwam in de eerste helft van de 16de eeuw tot stand. De toren werd waarschijnlijk in 1527 voltooid; tegelijk met de bouw ervan is het schip aan de westzijde met een travee verlengd. De huidige sacristie aan de noordzijde dateert van de kerkrestauratie in 1970-'73.

In de eerste helft van de 19de eeuw kreeg de kerk een neoclassicistisch interieur dat men bij de restauratie voor een groot deel weer verwijderde; enkele ornamenten bleven behouden, zoals de draperie van stucwerk boven de triomfboog. De kerk bevat twee barokke, aan St. Sebastiaan en St. Joris gewijde altaren (1744), een rijk gesneden preekstoel (1748), verder een classicistisch hoofdaltaar, twee biechtstoelen en gesneden communiebank (begin 19de eeuw) en ten slotte een orgel door B.P van Hirtum (1859).

De ranke laat-gotische toren telt vijf, door natuurstenen lijsten van elkaar gescheiden geledingen en heeft meermalen versneden, haakse steunberen. De rijk gedetailleerde gevels zijn voorzien van spitsboognissen met flamboyant, zandstenen maaswerk en hebben een zandstenen fries onder de dakrand.

Boven de ingang met rijk geprofileerde zandstenen tudorboogomlijsting zit een hoog spitsboograam. Opmerkelijk is de veelhoekig uitgebouwde traptoren aan de zuidzijde; hiervan zijn de muurvlakken in de tweede geleding enigszins hol gemetseld zodat zij een vloeiende overgang vormen van het vlakke muurwerk van de eerste naar de nissen van de derde geleding.

De pastorie (Heuvelstraat 1) is een herenhuis uit de eerste helft van de 19de eeuw. Links en rechts staat een lagere aanbouw met ingezwenkte topgevel.