Monumenten in Nederland: Gelderland

Sabine Broekhoven, Chris Kolman, Ben Olde Meierink, Ronald Stenvert en Marc Tenten (2000)

Gepubliceerd op 02-01-2020

De (Herv.) Martinuskerk in Rijswijk

betekenis & definitie

De (Herv.) Martinuskerk in Rijswijk (Kerkstraat 2) is een driebeukige pseudobasilicale kerk met driezijdig gesloten koor en een slanke ongelede toren met ingesnoerde spits.

Haaks op het koor staat een consistoriekamer. De onderbouw van de toren dateert uit de 14de eeuw, de bovenbouw is rond 1500 van afbraakmateriaal opgetrokken. Het koor kwam rond 1500 tot stand. Het schip en de sacristie zijn in het tweede kwart van de 16de eeuw gebouwd, toen ook de hele kerk van gewelven werd voorzien.

Tussen 1860 en 1870 heeft men de zijbeuktraveeën aan weerszijden van de toren verwijderd en kregen de zijbeuken aan de westzijde neogotische toegangen. Kerk en toren werden gepleisterd en men verving de gotische vensters door gietijzeren ramen. De kerk is in 1991-'93 gerestaureerd onder leiding van P.D. van Vliet.

Het interieur wordt gedekt door netgewelven (schip en koor) en kruisribgewelven (zijbeuken). De kerk bevat een graftombe voor de familie Van Brakellvan Borssele (1692). Tot de inventaris behoren enkele oude zerken, een Tiengebodenbord (1685, vleugelstukken circa 1860), een preekstoel (circa 1860) en een door J.F. Witte gebouwd orgel (1875). De voorm. pastorie (Kerkstraat 2) is een hallenhuisboerderij met dwars voorhuis uit 1842.