Ter gelegenheid van zijn pensionering bij het Oogziekenhuis werd Houtsmuller, op voordracht van zijn patiënten, benoemd tot Officier in de Orde van Oranje-Nassau.
In de boeken "Niet-toxische tumortherapie: een aanvulling" en mede-auteur van "Het Dr. Houtsmullerdieet, voeding als sterk wapen tegen kanker" beweerde Houtsmuller dat hij zichzelf, met behulp van zijn dieet, had genezen van een uitgezaaide en niet meer te behandelen vorm van kanker, een melanoom op het been.
Naar eigen zeggen is Houtsmuller eind december 1997, na publicatie van zijn boek "Niet toxische tumortherapie", door zijn oncoloog ervan op de hoogte gesteld dat er helemaal geen uitzaaiingen van het melanoom geweest waren, en dat de claim in het boek dat hij zichzelf van een melanoom met uitzaaiingen had genezen dus niet klopte.
Houtsmuller heeft echter in 1998 in het openbaar nog tweemaal volgehouden dat er wel sprake was van onbehandelbaar kanker, namelijk in een publicatie in Gezondheidsnieuws van december 1998 en een publicatie in TV-studio van juni/juli 1998.
Met het vonnis van 12 mei van de Amsterdamse arrondissementsrechtbank werden de vorderingen van Houtsmuller afgewezen.
Het hof oordeelde dat het onrechtmatig was van Renckens en de Vereniging tegen de Kwakzalverij om Houtsmuller een kwakzalver of leugenaar te noemen en veroordeelde hen tot een dwangsom van 10.000 gulden voor iedere overtreding van dat verbod.
