ziekte van Besnier-Boeck-Schaumann

betekenis & definitie

sarcoidosis, een chronische, gegeneraliseerde, benigne granulomatose van onbekende oorsprong.

De Britse chirurg Sir Jonathan Hutchinson (1828-1913) rapporteerde in zijn in 1877 verschenen boek Illustrations of chronical surgery voor het eerst over de huidverschijnselen die bij deze aandoening van lymfeklieren (en soms van lever, milt, longen, ogen en hand- en voetgewrichten) voorkomen. Hij noemde het ziektebeeld naar zijn patiënte Mortimer’s disease.

De Franse dermatoloog Ernest Besnier (1831-1909) reserveerde voor deze huidafwijking de naam ‘lupus pernio’: ‘Lupus pernio de la face: synovite fongueuse’1 (scrofulotuberculeuse). Het huidgranuloom werd door de Noorse hoogleraar dermatologie Caesar Peter Moller Boeck (1845-1917) sarcoid of miliarlupoid genoemd: ‘Multipelt benignt hudsarcoid’2 Het was ten slotte de Zweedse dermatoloog Jörgen Schaumann (1879-1953) die de bij de ziekte horende longafwijkingen waarnam en alle ziekteverschijnselen onder één noemer bracht: ‘Étude sur le lupus pernio et ses rapports avec les sarcoïdes et la tuberculose’3.

De soms bij de ziekte in de vingers voorkomende kysten zijn genoemd naar de Duitse chirurg Otto Jüngling (1884-1944); naar de Deense oogarts Christian Fredrik Heerfordt (1871-1953) heet de bij sarcoidosis sporadisch voorkomende parotitis.

Besnier beschreef drie jaar na zijn publikatie over de ‘lupus pernio’, een combinatie van asthma bronchiale en prurigo: ‘Première note et observations préliminaires pour servir d’introduction à l’étude des prurigos diathésiques’4. Dit late constitutionele eczeem, vaak prurigo van Besnier genoemd, werd reeds in 1607 beschreven door de Zuidnederlandse arts en chemicus Johannes Baptista van Helmont (1577-1644) in zijn Opera omnia onder de naam ‘Asthma et tussis’.

1 Ann. Derm. Syph. Paris, 10,1889,333-336
2 Norsk Mag. Lagevidensk. 60,1899,1321-1334
3 Ann. Derm. Syph. Paris, 5.1917,357-373
4 Ann. Derm. Syph. Paris, 23,1892,634