operatie van Antyllus

betekenis & definitie

bij een aneurysma (plaatselijke verwijding van een bloedvat) van een slagader wordt deze boven en onder de verwijding afgebonden, waarna het aneurysma wordt gespleten en geledigd. Deze operatie werd voor het eerst beschreven door de chirurg Antyllus in de tweede eeuw na Christus. Door de grote vlucht die de technische vaardigheden in de vasculaire chirurgie de laatste jaren hebben genomen, staan we nauwelijks meer stil bij het feit dat een aneurysmaoperatie al in de grijze oudheid werd uitgevoerd.

Over het leven van Antyllus, de voornaamste chirurg uit de Romeinse keizertijd, is vrijwel niets bekend. Fragmenten uit zijn omvangrijke en belangrijke werk zijn gelukkig via Byzantijnse en Arabische schrijvers bewaard gebleven. Antyllus beschreef onder meer de luchtpijpsnede en verschillende plastische operaties. De staaroperatie werd door hem verbeterd en de bloedstelping beheerste hij als geen ander. De grootste bekendheid verwierf hij ongetwijfeld door zijn aneurysmabehandeling. Bij Oribasius (325-403) uit Pergamum, de belangrijkste figuur uit de Byzantijnse geneeskunde, lijfarts en vriend van de Romeinse keizer Julianus ‘de Afvallige’, vinden we Antyllus’ beschrijving ‘Over het Aneurysma’ (Oribasius: Collect. Medic. Lib. XLV, cap. 24): ‘Wanneer het aneurysma tussen twee onderbindende ligaturen is gevat, maken wij ongeveer in het midden van het aneurysma een kleine insnede; aldus wordt het daarin aanwezige bloed verwijderd en is er geen gevaar voor bloeding meer. Zij die als wij de arterie aan de twee zijden onderbinden, maar daarna het middensegment waarop het aneurysma zit uitsnijden, gebruiken een gevaarlijke methode, want onder het drukken en duwen van het pneuma worden de draden vaak weggestoken.’ (Elaut)