Chamberlen-forceps

betekenis & definitie

verlostang, ontwikkeld door de Engelse familie Chamberlen.

Het ‘ingeklemde hoofd’ in de vernauwde bekkeningang van de barende vrouw moet voor de vroegere verloskundige een nachtmerrie geweest zijn. Wanneer in die gevallen een ‘uitwendige kering op de voet’ (zie Braxton) mislukte, moest de vroedvrouw in allerijl de vroedmeester of chirurgijn te hulp roepen, die met een ijzeren haak het meestal al overleden kindje uit het moederlichaam haalde. Voor het afhalen van een dergelijk ingeklemd hoofd bezat de familie Chamberlen al sinds een eeuw een geheim instrument

De Franse hugenoten Chamberlen waren in 1596 naar Engeland uitgeweken. De vader, William Chamberlen had twee zoons, Peter ‘de Oudste’ en Peter ‘de Jongste’, beiden lid van het chirurgijnsbarbiersgilde. Naar alle waarschijnlijkheid heeft de oudste broer deze forceps ontwikkeld, die uit twee losse lepels met ovale uitsparingen voor het hoofdje bestaat. De Chamberlens hielden hun vinding zorgvuldig geheim. Wanneer men hun hulp bij een bevalling inriep, verborgen ze het instrument in een zware eikehouten kist die door twee mannen gedragen moest worden. Om er geheel zeker van te zijn dat ook de zwangere vrouw hun vinding niet zou zien, werd de vrouw gedurende de ingreep geblinddoekt. Het geheim werd ten slotte onthuld door een kleinzoon van Peter ‘de Jongste’, Hugh Chamberlen senior (1630-1702). In 1672 schreef hij: ‘Mijn Vader, broers en ikzelf (en niemand anders in Europa zover als ik weet) hebben door Gods zegen en onze ijver gepractizeerd deze wijze van het verlossen van vrouwen zonder schade te doen aan hen of hun kinderen.’ (Van der Waals) Zes jaar voor het ruchtbaar maken van het geheim verscheen in Londen Hugh Chamberlens boek Practice of Midwifry. Tevergeefs trachtte Hugh in Parijs de vinding aan de Franse verloskundige François Mauriceau (1637-1709) te verkopen. Toen zijn poging om met de tang een rachitische dwerg met een vernauwd bekken te verlossen mislukte en de vrouw stierf, voelde Mauriceau er niets meer voor om de vraagprijs, maar liefst tienduizend pond, op tafel te leggen. Het is niet onmogelijk dat de Amsterdamse chirurgijn en vroedmeester Rogier van Roonhuyse (ca. 1650-1709), zoon van de bekende Hendrik van Roonhuyse (1625-1672), het geheim voor een deel van de Chamberlens gekocht heeft. Verkocht of niet, het ‘geheim’ heeft de familie zeker geen windeieren gelegd.