Een groep mensen bewust of onbewust als ongelijkwaardig zien en behandelen, vanuit de gedachte dat een aantal al dan niet duidelijk zichtbare fysieke kenmerken, zoals huidskleur, lichaamsbouw, haar enz., ook zou duiden op psychische en sociale eigenschappen.
Onderscheid maken tussen mensen op basis van raciale kenmerken was zeker tot de Tweede Wereldoorlog ook in de wetenschap heel normaal. Talloos zijn in het verleden de antropologen geweest die bijv. deden aan schedelmetingen en andere manieren van dataverzameling. De huiveringwekkende gebeurtenis sen in de Tweede Wereldoorlog hebben het besef gebracht dat het onderscheid in rassen een vorm van ideologie is.
Tegenwoordig spreekt men liever van etniciteit. Racisme is een vorm van discriminatie en dus verboden volgens de Nederlandse grondwet. Dat wil echter niet zeggen dat het in Nederland niet voorkomt. Hoewel georganiseerd en openlijk racisme - via politieke partijen of andersoortige organisaties - geen rol van betekenis speelt in de Nederlandse samenleving, ervaren al lochtonen wel degelijk tal van uitingen van al dan niet openlijk racisme: meer in gaten gehouden worden in een winkel dan een wit te Nederlander, zogenaamd leuke grappen aan moeten horen over negers, Chinezen enz.
In Nederland zijn er tal van organisaties die racisme in de samenleving in de gaten houden en onderzoek doen, zoals de Anne Frank Stichting, Anti Discriminatiebureaus en Meldpunt Discriminatie Internet (zie ook: cyberracisme. De afgelopen jaren is er een gestage stijging te zien in het aantal incidenten met een racistische strekking. Volgens de 'Monitor racisme en extreem rechts', van de Leidse politicoloog Van Donselaar in samenwerking met de Anne Frank Stichting zijn er in 2oo1 3913 officiële meldingen geweest van discriminatie bij de daarvoor bestemde instanties. Tweederde daarvan (2454 klachten) had betrekking op etnische afkomst of ras. Veel voorvallen hadden te maken met bewoners van asielzoekerscentra.
