(v.), syn. afasiesyndroom; een door een ziekte of cerebrale beschadiging in de voor taal dominante hemisfeer ontstane stoornis in de reeds verworven taal, waardoor de afaticus niet meer of slechts gedeeltelijk kan beschikken over zijn taal (in alle modaliteiten) en daardoor niet of slechts ten dele kan deelnemen aan de communicatie,;
amnestische syn. anomische afasie, nominale afasie; vorm van afasie waarbij de woordvinding en het benoemen, zowel bij het spreken als bij het schrijven, gestoord zijn; het spontane spreken van de patiënt is weinig inhoudelijk, hoewel de syntactische structuur behouden blijft De stoornissen betreffen met name het mentale lexicon. Het taalbegrip is normaal. De stoornis ontwikkelt zich meestal vanuit een van de posterieure afasieën en de plaats van de laesie is daarom gewoonlijk het temporale, tempero-pariëtale of tempero-occipitale gebied in de linker hemisfeer,
broca syn. efferent-motorische afasie, expressieve afasie, motorische afasie; vorm van afasie waarbij het spontane spreken niet-vloeiend is en zich kenmerkt door agrammatisme en perseveraties, het taalbegrip is matig gestoord en het spreken gaat vaak gepaard met grote inspanning; onvermogen tot het vormen van de juiste woorden en zinnen, terwijl de persoon weet wat hij wil zeggen. De stoornis is gelegen in het fronto-pariëtale gebied in de linker hemisfeer,
conductie syn. afferent-motorische afasie, centrale afasie, geleidingsafasie; vorm van afasie waarbij het spontane spreken redelijk vloeiend is met een normale intonatie. Kenmerkend zijn woordvindingsmoeilijkheden en -parafasieën in de spontane taal, waar de patiënt zich bewust van is en die hij probeert te corrigeren, waardoor er haperingen ontstaan terwijl het taalbegrip goed is. Het naspreken is sterker gestoord dan alle andere taalfuncties. De stoornis is gelegen in het posterieure gedeelte van de fasciculus arcuatus in de linker hemisfeer,
congenitale syn. aangeboren afasie; afasie Lg.v. een hersenbeschadiging pré-, peri- of postnataal;
gemengde transcorticale ~, combinatie van beide transcorticale afasieën waarbij weinig of geen spontane spraak aanwezig is en het taalbegrip ernstig gestoord is. De stoornis is gelegen in grote gebieden van de anterieure en posterieure associatie cortex;
globale vorm van afasie waarbij alle taalmodaliteiten ernstig gestoord zijn; er is sprake van een uiterst geringe taalproductie en een ernstig gestoord taalbegrip, de woordenschat van de patiënt is zeer beperkt, zijn spraak is moeizaam en slecht gearticuleerd. De stoornis is gelegen in grote delen van het perisylvische frontotempero-pariëtale gebied in de linker hemisfeer,
niet-vloeiende afasietype met een niet vloeiende taalexpressie, waaronder de afasie van Broca en de globale afasie vallen;
ontwikkelings~, afasie tg.v. een trage neurologische rijping;
transcorticaal-motorische ~, syn. anterieur-isolatie syndroom, dynamische afasie; vorm van afasie waarbij er een verstoring is in de relatie tussen het denkproces en taal en er een onvermogen aanwezig is om gedachten in zinnen om te zetten. Er wordt in de spontane taal een opmerkelijke reductie waargenomen van zowel de hoeveelheid als de complexiteit. Deze afasie kent een goed spontaan herstel. De stoornis is gelegen in het frontale gebied van de linker hemisfeer of direct anterieur of superieur grenzend aan het gebied van Broca of binnen het mediale of superieur premotorische gebied;
transcorticaal-sensorische ~, vorm van afasie, waarbij het spontaan spreken vloeiend maar leeg en omschrijvend is met woordvindingspauzes en verbale parafasieën, die soms resulteren in een onbegrijpelijk semantisch jargon. Het auditief begrip is gestoord en er wordt geen verband tussen klank en betekenis gelegd. De stoornis is gelegen in het tempero-pareto-occipitale gebied van de linker hemisfeer;
verworven ~, afasie tg.v. een hersenbeschadiging die ontstaan is nadat de spraak- en taalontwikkeling op gang is gekomen;
vloeiende ~, afasietype met een vloeiende taalexpressie, waaronder de afasie van Wernicke en de amnestische afasie vallen;
wemicke syn. akoestische afasie, receptieve afasie, sensorische afasie; vorm van afasie waarbij het spontane spreken vloeiend is en er sprake is van logorrhoe-, ei worden fouten tegen de zinsconstructie gemaakt en er treden veel fonematische en semantische parafasieën op. Er is sprake van een onvermogen gesproken of geschreven woorden of tekens te begrijpen. De stoornis is gelegen in het centrum van Wernicke, in het achterste gedeelte van de gyrus temporalis superior, links in de linker hemisfeer.
