Literatuur, Geschiedenis en Theorie

J.A. Dautzenberg (2009)

Gepubliceerd op 06-02-2017

De Hollandse Veldtocht

betekenis & definitie

In januari 1923 organiseerden de Nederlandse schilder Theo van Doesburg (1883-1931) en de Duitse schilder-schrijver Kurt Schwitters (1887-1948) een lezingentournee langs een aantal Nederlandse steden, die bekend is geworden als ‘de Hollandse Veldtocht’.

Door deze avonden maakte het Nederlandse publiek voor het eerst kennis met het dadaïsme. Het programma bevatte o.a. de voorlezing van de tekst "Wat is dada?" door Van Doesburg (terwijl Schwitters achter in de zaal zat te blaffen), het spelen door Van Doesburgs vrouw Nelly van dada-muziek van de Italiaanse componist Vittorio Rieti (pianostukken met titels als "Bruiloftsmars voor een krokodil") en de voordracht door Schwitters van het beroemde nonsensgedicht "An Anna Blume", gevolgd door een ‘cijfergedicht’, een ‘éénwoordgedicht’, een ‘lettergedicht’ en ten slotte weer een cijfergedicht maar nu met breuken erin.

Hoogtepunt was Schwitters’ voorlezing van zijn verhaal "Ursachen und Beginn der grossen glorreichen Revolution in Revon", naar alle waarschijnlijkheid het krankzinnigste verhaal uit de wereldliteratuur, dat echter tegelijkertijd wel degelijk iets betekent (het is een verdediging van dada, dus van non-conformisme en zelfstandig denken, en een aanval op groepsgedrag en op het beginnende fascisme). Over het algemeen reageerde het publiek goed, hoewel er in vogeldxk Amsterdam een relletje ontstond waarbij mensen in de gracht vielen. Schwitters wijdde onder de titel "Holland Dada" het hele eerste nummer van zijn blad Merz (1923) aan de Veldtocht.