Gepubliceerd op 30-07-2017

Quadragesimo Anno (1931)

betekenis & definitie

Een pauselijke encycliek (zendbrief), verschenen in 1931, waarin een pleidooi voor corporatisme was opgenomen.

Quadragesimo Anno betekent `In het veertigste jaar'. In 1931 was het veertig jaar geleden dat de encycliek Rerum Novarum (Van de nieuwe dingen) verscheen. De titels van de pauselijke encyclieken worden ontleend aan de beginwoorden van de brief. Rerum Novarum baarde in 1891 veel opzien, omdat er een nieuwe visie in ontwikkeld werd op het vraagstuk van het grote sociale onrecht dat de arbeiders toen te verduren hadden. Er werd bijvoorbeeld fel geprotesteerd tegen de gedachte dat arbeid koopwaar is, waarvan de waarde door de wet van vraag en aanbod wordt bepaald. Zo'n gedachte tast de waardigheid van de mens als uniek schepsel Gods aan.

In Quadragesimo Anno herhaalde paus Pius XI de hoofdpunten van Rerum Novarum, en legde tevens nieuwe accenten. De encycliek wees op een uitweg uit de economische wereldcrisis, namelijk het corporatisme: een staatsbestuur, gebaseerd op samenwerkende corporaties. Corporaties zijn verenigingen van werkgevers, werknemers, landbouwers en middenstanders. `De staat moet de zaken van minder belang overlaten aan lichamen van lager rang,' schreef de paus. Dat principe wordt het subsidiariteitsbeginsel genoemd.

Voor de Kerk was het corporatisme een middenweg tussen het individualisme van het liberalisme en het godloze collectivisme van het socialisme.