Gepubliceerd op 13-06-2017

Hertzog, James Barry Munnik (1866-1942)

betekenis & definitie

Zuid-Afrikaans militair en politicus; premier van 1924-29 en van 1933-39.

Hertzog studeerde rechten in Nederland, en was daarna advocaat en rechter in Zuid-Afrika. In de Tweede Boerenoorlog (1899-1902) voerde hij met het leger van Oranje-Vrijstaat een succesvolle invasie in de Kaapkolonie uit. Hij was in 1902 tegen het opgeven van de strijd door de Boeren. Desondanks stemde hij in met de Vrede van Vereeniging. Na de oorlog ging hij in de politiek. Hertzog verenigde de Afrikaners in de Unieparty. Hij zette zich in voor de eigen (Afrikaanse) taal, en wist te bereiken dat die als gelijkwaardige taal naast het Engels in de grondwet werd opgenomen. Na de totstandkoming van de Unie van Zuid-Afrika in 1910 werd Hertzog minister van Justitie in de regering van premier Louis Botha. In 1912 moest hij aftreden omdat hij zich tegen de op Engeland georiënteerde politiek van premier Botha verzette. In november 1913 richtte hij de Nasionale Party op, die zich tijdens de Eerste Wereldoorlog tegen de deelname van Zuid-Afrika aan de strijd opstelde.

Door een stembusoverwinning van een coalitie van de Nasionale Party en de Labour Party werd Hertzog in 1924 premier. Hij nam een aantal maatregelen op het terrein van de apartheid, zoals het verbod voor zwarten en Indiërs om geschoolde beroepen uit te oefenen, beperkte toegang tot de steden voor zwarten en het exclusieve stemrecht voor de blanke bevolking. Onder het bewind van Hertzog ontwikkelde Zuid-Afrika zich tot een belangrijke industriële natie.



In 1934 fuseerde de Nasionale Party van Hertzog met de Suid-Afrikaanse Party van generaal Jan Christiaan Smuts tot de Verenigde Suid-Afrikaanse Nasionale Party, ofwel de Verenigde Party. Tot 1939 was Hertzog partijleider en premier, en Smuts vice-premier. Toen het parlement zich in 1939 verzette tegen zijn voorstel Zuid-Afrika in de Tweede Wereldoorlog neutraal te houden, trad Hertzog af. Vice-premier Smuts wilde aan geallieerde kant meestrijden; hij nam Hertzogs functie over.

Hertzog stapte op aandrang van Smuts met een aantal gelijkgezinden uit de Verenigde Party en zocht weer toenadering tot de Nasionale Party van Daniel François Malan. In 1940 werd de Herenigde Nasionale Party of Volksparty opgericht. Hertzog voelde zich echter op de oprichtingsvergadering zó in zijn politieke overtuiging aangetast, dat hij weigerde zich verder voor de hereniging met Malan in te zetten. Hij trok zich voorgoed uit de politiek terug.

< >