Lexicon van de Nederlandse Landstreken

dr. H.A. Visscher (2002)

Gepubliceerd op 24-02-2017

Zoom, De

betekenis & definitie

Een voor Nederlandse begrippen tamelijk natuur- en reliëfrijke zone in het uiterste westen van Noord Brabant, die aan de westzijde met een markante gelobde glooiing overgaat in de veel lager gelegen, door zeearmen onderbroken kustvlakte van Zuidwest Nederland.

Reliëf- en natuurrijke streken als De Zoom zijn op de zandgronden niet zeldzaam. Bovendien tonen ze duidelijke overeenkomsten in natuurlijke en cultuurlijke gesteldheid. Het laatste neemt niet weg, dat zich ook opmerkelijke verschillen voordoen. Zo zijn er vooral in Centraal- en Oost Nederland natuurrijke gebieden met door landijs opgestuwde afzettingen.
Kenmerkend voor dergelijke gebieden zijn brede, veelal gelede heuvelruggen, die hier en daar wel ongeveer honderd meter boven hun omgeving uitrijzen en stuwwallen worden genoemd. Een andere categorie zowel relief- als natuurrijke gebieden dankt haar geomorfologische gesteldheid vooral aan de wind. Deze categorie is in Zuid Nederland het meest algemeen. Veel reliëf en natuur vinden we verder ook in een aantal gebieden met hooggelegen doorlatende rivierafzettingen, vooral wanneer er diepe dalen zijn gevormd of duinen op ontstonden. Ze worden vrijwel alleen in enkele delen van Zuid Nederland aangetroffen. Het Meinweggebied oostelijk van Roermond is er een duidelijk voorbeeld van.
De Zoom behoort tot de geaccidenteerde natuurrijke streken waar de wind een belangrijke rol speelde. De oudere ondergrond bestaat er echter voornamelijk uit hooggelegen rivierafzettingen, waarvan het oppervlak onder andere door aanwezigheid van wijde valleien enige gelijkenis vertoont met sterk gelede stuwwallen. Daarbij zijn die hooggelegen rivierafzettingen met name door het voorkomen van dichte kleilagen over het algemeen niet zo doorlatend als de meeste van hun soortgenoten.
De oudere windafzettingen van de Zoom behoren tot de vrij zeldzame categorie, die primair vanuit een brede rivierbedding werd gevormd. Dergelijke rivierduinformaties vinden we verder voornamelijk slechts langs de oost- en noordoostzijde van de Maas en Oude IJssel.
Dat de droge windafzettingen van de Zoom in historische tijd plaatselijk andermaal onderhevig waren aan verstuiving is niets bijzonders.