Pragmatieke Sanctie [Lat. sanctio pragmatica, opvolgingsverordening], aanduiding afkomstig uit het Romeins recht, sinds de 5e eeuw de term voor sommige keizerlijke ordonnanties. Er worden in het bijzonder twee Habsburgse successieregelingen mee bedoeld:
1.
De bepaling van 4.11.1549, uitgevaardigd door keizer → Karel V, bedoeld om een latere verdeling van de Nederlanden te voorkomen. De kroon werd in alle Nederlandse gewesten erfelijk verklaard, zowel in de mannelijke als in de vrouwelijke linie en onttrokken aan de keizerlijke jurisdictie.
2. De bepaling van 19.4.1713, uitgevaardigd door keizer Karel VI in verband met de opvolging in de Habsburgse erflanden. Deze Pragmatieke Sanctie voorzag in de opvolging voor mannelijke afstammelingen van de keizer. Waren er geen mannelijke opvolgers, dan kwamen ook zijn dochters in aanmerking voor de troon. Karel VI trof deze regeling om de opvolging door zijn dochter Maria Theresia gegarandeerd te krijgen. Na aanvaard te zijn in de verschillende Habsburgse erflanden, moest de Pragmatieke Sanctie ook worden gewaarborgd door de grote mogendheden. Karel VI deed daartoe verschillende concessies, ondermeer aan Engeland en de Noordnederlandse Republiek. Hij offerde belangen van zijn onderdanen aan zijn dynastieke politiek op. → Oostenrijkse Successieoorlog; → Oostendse Compagnie.
