Engelse oorlogen [in Engeland Anglo-Dutch Wars of Dutch Wars genoemd], vier oorlogen tussen de Noordnederlandse Republiek en Engeland in de 17e en in de 18e eeuw.
eerste engelse oorlog (1652 1654). De hoofdoorzaak van de Eerste Engelse Oorlog was de commerciële rivaliteit tussen beide landen.
Het Engelse parlement, dat de Engelse scheepvaart en handel wilde bevorderen, vaardigde in 1651 de Act of → Navigation uit. Dit zou nog niet direct tot oorlog hebben geleid, maar Engeland eiste bovendien het `saluut ter zee' als erkenning van de Engelse soevereiniteit over de zeeën rond het eiland en het recht schepen van de Republiek op smokkelwaar te doorzoeken. Daarnaast kwam Engeland met enkele oude verwijten, zoals de moord op → Ambon (1623) en de schending van de Engelse neutraliteit bij de Slag bij → Duins (1632). Op 26.5.1652 vond bij Dover een treffen plaats tussen de vloot van de Republiek en de Engelse vloot, omdat de Nederlanders weigerden hun vlag te strijken voor de Engelsen. Ondanks diplomatiek overleg kon een oorlog niet worden voorkomen. De → Ruyter boekte succes in de zeeslag bij Plymouth (1652). Maarten Harpertsz. → Tromp verloor echter het jaar daarop de → Driedaagse Zeeslag bij Portland en de → Tweedaagse Zeeslag bij Nieuwpoort. Hierdoor konden de Engelsen de kust van de Republiek blokkeren. Zij moesten deze blokkade in augustus 1653 weer opgeven toen zij na de Slag bij → Ter Heijde gedwongen waren zich terug te trekken. Tromp sneuvelde tijdens deze slag. Door de oorlog vielen de handel en de visserij stil, wat in de Republiek veel armoede veroorzaakte. De aanhangers van Oranje werden actief: zij zagen de slechte toestanden als een gevolg van het ontbreken van een stadhouder. Johan de → Witt, die in 1653 → raadpensionaris was geworden, wist echter de Eerste Vrede van → Westminster (15.4.1654) tot stand te brengen. Hij moest echter wel toegeven aan de Engelse eis de Acte van → Seclusie uit te vaardigen, waardoor de Oranjes geen kans kregen aan de macht te komen.
tweede engelse oorlog (1665 1667). Deze oorlog was eveneens een handelsoorlog, waarbij ook het herstel op de troon van de Engelse koning Karel II in 1660 een rol speelde. Deze ijverde voor de benoeming van zijn neef Willem III tot stadhouder. In 1663 vielen de Engelsen op de Westafrikaanse kust bezittingen van de → Westindische Compagnie aan, waar veel goud en slaven vandaan werden gehaald. Ook werden → Nieuw Nederland en → Curaçao bezet. Hierop kwam De Ruyter in actie, die de meeste Afrikaanse bezittingen heroverde. Een Engelse aanval op een handelsvloot van de Republiek bij Cadiz betekende begin 1665 het werkelijke begin van de oorlog. In 1666 leken de Engelsen de situatie ter zee geheel in de hand te hebben en kwam de Republiek in nog grotere moeilijkheden doordat zij te land werd aangevallen door Munster, dat een overeenkomst met Engeland had gesloten. Nu bewees echter het verbond dat De Witt in 1662 met Frankrijk had gesloten zijn waarde: de Franse troepen waren een welkome steun, terwijl ook Frederik Willem van Brandenburg zich tegen Munster keerde. Verder verzwakte Engeland door de pestepidemie van april 1666 en een grote brand die Londen in september 1666 teisterde. In Breda werd begonnen met vredesonderhandelingen die in 1667 in een stroomversnelling kwamen door De Ruyters spectaculaire tocht naar → Chatham in juni. Op 31 juli werd in → Breda de vrede getekend.
derde engelse oorlog (1672 1674). Deze oorlog leek aanvankelijk de ondergang van de Republiek te worden, omdat Engeland dit keer Frankrijk, Munster en Keulen als bondgenoten had.
Terwijl de oorlog te land rampzalig verliep voor de Republiek, behaalde De Ruyter ter zee overwinningen: bij → Schooneveld (7.6.1673) en bij → Kijkduin (21.8.1673). Het bondgenootschap tussen Engeland en Frankrijk hield echter niet lang stand, zodat in februari 1674 Engeland de Tweede Vrede van → Westminster sloot en ook Munster en Keulen in hetzelfde jaar de oorlog met de Republiek beëindigden. De vijandelijkheden met Frankrijk duurden nog voort tot 1678.
vierde engelse oorlog (1780 1784). De laatste Engelse Oorlog was een uitvloeisel van de Amerikaanse Vrijheidsoorlog. In Nederland hadden de → patriotten veel sympathie voor de Amerikaanse opstandelingen. De prinsgezinden waren echter pro Engels. De Engelse en Franse gezanten probeerden deze tegenstellingen uit te buiten. Uiteindelijk gebruikten de Engelsen het Concept verdrag van → Aken als voorwendsel om de Republiek de oorlog te verklaren. In dat verdrag waren afspraken gemaakt over handelsfaciliteiten voor de Republiek als de Engelse koloniën in Amerika vrij waren geworden. De oorlog verliep voor de Republiek zeer slecht. De Engelsen veroverden een aantal Nederlandse koloniën die echter door de Fransen werden heroverd. Hierdoor werd de Republiek echter volkomen afhankelijk van Frankrijk. Ter zee kon de vloot van de Republiek niet in de schaduw van de Engelse staan. De enige zeeslag was die bij de Doggersbank (augustus 1781), waar een vloot van de Republiek onder schout-bij-nacht J.A. → Zoutman een onbeslist gevecht met de Engelsen leverde. Deze slag werd in de Republiek tot een overwinning opgeblazen. Pas toen Engeland de Amerikaanse onafhankelijkheid had erkend, kon op 20 mei 1784 te → Parijs de vrede worden getekend.
