1. De minst ernstige vorm van bewusteloosheid is het zgn. „flauwvallen”, die ontstaat bij angst, schrik, zien van bloed, verblijf in een benauwde ruimte e.d.
De patiënt voelt de flauwte aankomen, ziet sterretjes voor de ogen, is duizelig, heeft hoofdpijn. De oorzaak is een verkeerde verdeling van het bloed in het lichaam, zodat de hersenen onvoldoende van bloed voorzien worden. De flauwte is meestal van korte duur.Behandeling: Leg de patiënt met de benen iets hoger dan de rest van het lichaam, het hoofd opzij, omdat er kans op braken is en dek hem toe. Komt hij weer bij, laat hem nog een half uurtje liggen en geef hem een kop sterke koffie en wat cognac of brandewijn.
2. Diepere bewusteloosheid, waarbij de patiënt duidelijk ademhaalt, maar niet reageert op pijnprikkels. Allerlei ziektetoestanden kunnen tot bewusteloosheid leiden.
Behandeling: Leg een bewusteloze neer met het hoofd iets hoger dan de schouders, hoofd opzij. Maak de kleren los van boven; leg koude compressen op het hoofd. Zorg voor frisse lucht. Geef de patiënt niets te eten of te drinken. Ziet u een kunstgebit, neem het onmiddellijk weg. Wacht op arts.
3. Diepe bewusteloosheid, waarbij de patiënt niet of nauwelijks meer ademhaalt. De oorzaken hiervan zijn verdrinking, ophanging, vergiftiging, zonnesteek, ongelukken met electrische stroom e.a.
Behandeling: Kunstmatige ademhaling. Alvorens deze toe te passen, moet men
a. de mond schoonmaken, kunstgebit verwijderen;
b. de patiënt met dekens bedekken en warme kruiken geven;
c. de handgreep van Laborde toepassen: Pak de tong van de patiënt met een doekje vast en trek haar naar voren en breng haar na enkele seconden weer in de mond terug. Herhaal dit drie maal. Soms gelukt het de ademhalingsstilstand op te heffen.
Indien niet, pas dan de kunstmatige ademhaling toe. Men gaat als volgt te werk.
1. Leg de patiënt op de rug met het hoofd zover mogelijk opzij, breng een rol kleren onder de schouders;
2. Ga zelf achter de patiënt staan of op één knie steunen, indien de patiënt op de grond ligt;
3. Sla de armen op langs het hoofd en pak ze bij de elleboog vast (inademing);
4. Druk de ellebogen op de borst (uitademing);
5. Breng de armen weer langs het lichaam omhoog.
De bewegingen moeten zo snel op elkaar volgen, dat het aantal ademhalingen 14 per minuut bedraagt. Het kan soms uren duren voordat de spontane ademhaling terugkeert. Zodra de ademhalingen beginnen moet de kunstmatige ademhaling gestaakt worden.
Maak nu een aanvang met de zgn. hartmassage.
1. Plaats u aan de rechterzij van de patiënt met het gezicht naar hem toe;
2. Leg de vingertoppen van de rechterhand boven de linker tepel;
3. Maak met de duimmuis van die hand snelle stootbewegingen (± 80 per minuut) op de plaats waar de hartpunt ligt. Houd dit enkele minuten vol.
Komt de patiënt weer bij geef dan koffie, cognac of brandewijn. Pas zorgvuldig op de patiënt, aangezien hij wel eens opnieuw bewusteloos zou kunnen worden.
