ABC van de kunst

Douwe Brongers & Désirée Raemaekers (2004)

Gepubliceerd op 18-05-2017

Klassieke bouworden

betekenis & definitie

De architectuur van Grieken en Romeinen bestaat uit vijf verschillende hoofdorden (Toscaans, Dorisch, Ionisch, Corinthisch, composiet) die volgens vaste regels en verhoudingen worden toegepast, zoals genoteerd door de Romeinse architect Vitruvius in de eerste eeuw na Christus.

Zijn geschriften waren van grote invloed op latere architecten. Daarnaast bestaan er talloze varianten die architecten in de loop der eeuwen zelf hebben bedacht. Elke orde kent zuilen - bestaande uit een basis, een schacht en een kapiteel - met daarboven een hoofdgestel. Alle zuilen van de hooforden hebben cannelures: ondiepe, halfcirkelvormige verticale groeven die de zuil voor het oog slanker maken. Alleen de Toscaanse orde, die volgens Vitruvius de meest primitieve is, heeft geen cannelures. De Dorische orde kent een Griekse en een Romeinse variant: de Griekse zuil heeft geen basis, de Romeinse wel, net zoals de overige hoofdorden.



De orden zijn te herkennen aan de kapitelen van de zuilen. Bij de Toscaanse en Dorische orde is die glad en eenvoudig. De Ionische orde wordt gekenmerkt door grote voluten (spiraalvormen). De Corinthische orde kent een kapiteel dat bedekt is met acanthusbladeren. De composietorde tenslotte combineert de voluten van de Ionische met de bladeren van de Corinthische orde. De zuilen dragen een hoofdgestel dat is opgebouwd uit drie onderdelen (van beneden naar boven): de architraaf, het fries en tenslotte de kroonlijst. De architraaf en de kroonlijst zijn opgebouwd uit verschillende horizontale elementen die per orde in details variëren, het fries is een enkele horizontale band die ongedecoreerd wordt gelaten, of voorzien is van afbeeldingen in reliëf.



Karolingische periode

Bloeitijd van kunst en wetenschappen onder de Frankische keizer Karei de Grote (waar de periode naar genoemd is) en zijn opvolgers (8ste-iode eeuw). De periode kenmerkt zich door een bewuste poging om de verworvenheden van de Klassieke Oudheid te doen herleven. Volgens keizer Karei was die klassieke traditie te vinden in Byzantijnse bouwwerken in Ravenna, die dan ook als voorbeeld dienden. De Karolingische tijd kende grootschalige architectuur en een bloei van geïllumineerde handschriften.