Instrument dat de schijnbare beweging van de sterrenhemel toont en de mogelijkheid om de positie van hemellichamen te bepalen.
De term een klok meteen astrolabium wordt gebruikt voor een klok die een plaat heeft met een vlakke, bewegende weergave van de sterrenhemel van het Noordelijk halfrond. De sterren zijn gesitueerd op een uitgezaagde schijf, de spin of rete, aan de uiteinden van gebogen uitsteeksels waarop soms de naam van die ster voorkomt. De spin beweegt over een plaat die ook timpaan of planisfeer wordt genoemd. Hierop zijn cirkels gegraveerd die evenaar, keerkringen, horizon en uurlijnen voorstellen. Een dergelijk mechaniek komt voor bij Türmchenuhren en doosklokken uit de 16de en de 17de eeuw.
Bij een astrolabium dat niet op een klok is aangebracht zijn soms verschillende timpanen aanwezig, elk voor een bepaalde breedtegraad.Deze worden op een schijf (de mater) gelegd, die aan een ring is opgehangen. Zo kan het astrolabium op verschillende plaatsen worden gebruikt. Over de spin loopt een wijzer, ostensor genoemd. Achterop is dikwijls een pekelharry vizier aangebracht, de alhidade. In West Europa werden astrolabia gebruikt vanaf de 15de eeuw tot in de 17de eeuw. Het Museum of the History of Science in Oxford bezit een Syrisch-Egyptisch astrolabium uit het einde van de 9de eeuw. Volgens overlevering ontwierp de Griek Hipparchos omstreeks 150 v.Chr. het eerste eenvoudige astrolabium.
f: astrolabe d: Astrolabium e: astrolabe
