XYZ van de klassieke muziek

Katja Reichenfeld (2003)

Gepubliceerd op 21-03-2017

Samuel Scheidt

betekenis & definitie

Samuel Scheidt (Halle 1587-1654) was een Duits organist en componist van vooral orgelmuziek. Samen met Schein en Schütz behoorde hij tot de belangrijkste Duitse componisten vóór Bach. Hoewel Scheidt veel vocale muziek heeft gecomponeerd (motetten, grote meerkorige werken en kleine concerten voor zangstemmen en basso continuo), is hij toch vooral als orgelcomponist bekend gebleven.

In zijn orgelwerken vindt men de Amsterdamse grootmeester Sweelinck terug bij wie Scheidt van 1607 tot 1609 studeerde. Van hem nam hij de verfijnde variatietechniek over die Sweelinck op zijn beurt geleerd had van de Engelse virginalisten. Zo schreef Scheidt als eerste koraalvariaties voor orgel waarbij de lutherse koraalmelodieën steeds in een andere ligging herhaald werden, afgezet tegen een levendige variatie aan contrapuntische figuren. Deze stukken werden in 1624 uitgegeven in de bundel Tabulatura nova. Dit werk was ook van groot belang door de notatie: Scheidt verving hierin de tot dan toe gebruikelijke letternotatie door het notenschrift. De Tabulatura vormde de grondslag voor de latere Duitse liturgische orgelmuziek, en inspireerde Bach waarschijnlijk tot zijn koraalvariaties op Vom Himmel hoch. Uit 1650 dateert zijn tweede belangrijke verzameling orgelwerken: vierstemmige koraalzettingen in het Tabulatur-Buch hundert geistlicher Ueder und Psalm en. Als organist en orgelcomponist kan hij beschouwd worden als een van de VIP's van de 17e eeuw, en samen met beroemdheden als Praetorius en Schütz werd hij in 1619 bijv. uitgenodigd om het nieuwe orgel van dekerk van Bayreuth in te wijden.

Oeuvre
Vocaal: 1 band motetten, 12 meerkorige geestelijke concerten, 5 banden geestelijke concerten voor zang en basso continuo. Instrumentaal: 2 banden orgelmuziek, 4 banden werken voor strijkork est, 70 sinfonia's voor twee violen en basso continuo, 22 canons voor zang of orgel.