De ophicleïde (Gr. ophis, slang) is een een slangvormig instrument met kleppen. Het ziet eruit als een metalen fagot met een trompetmondstuk, maar de klank lijkt op die van de bastuba.
De ophicleïde werd ca. 1820 in Frankrijk ontworpen. In romantische partituren uit de eerste helft van de negentiende eeuw is hij vaak 'van de partij' (Mendelssohn: Midzomernachtsdroom, Wagner: Rienzi, Berlioz: La Damnation de Faust). Rond 1850 werd de ophicleïde verdrongen door de efficiëntere bastuba.
