Neumen (Gr. neuma, teken) zijn grafische tekens waarmee vanaf de 9e eeuw het stijgen en dalen van een meestal gregoriaanse melodie op schrift werd aangegeven.
Aangezien men met de neumen niet de juiste toonhoogte kon weergeven, waren zij in feite slechts geheugensteuntjes. Pas in de 11e eeuw kwam Guido van Arezzo met het tertslijnige systeem, waardoor de toonhoogte vast kwam te staan.
