1° Provincie van het koninkrijk Italië, in het O. van Sicilië, ca. 2 200 km2 met 284 000 inw. Veel landbouw (tarwe, zuidvruchten, olijven, wijn); visscherij.
2° Hoofdstad der gelijknamige prov. in Italië (XIV 320 E6); ca. 50 000 inw. Aartsbisschopszetel. Belangrijke haven; vliegveld. De dom is in een Dorischen Minervatempel ingebouwd. Prachtige ruïnes van een Grieksch theater (5e eeuw v. Chr.), paleizen uit de 14e eeuw.
Lit.: Diebl, Palerme et S. (in: Les villes d’art célèbres, 1907).
Geschiedenis. S. is in de 8e eeuw v. Chr. gesticht vanuit Corinthe en verkreeg zijn eerste machtspositie door den tyran Gelon in het begin van de 5e eeuw v. Chr. Na een succesvolle bestrijding van de oproerige Siculiërs omstreeks 450, en in 413 de vernietiging van de Atheensche vloot, welke in de zgn. Siciliaansche expeditie Segesta te hulp was gekomen tegen Selinus, S.’s beschermeling, volgde na eenige partijtwisten de alleenheerschappij van Dionysius den Ouderen, die S. een sterke machtssfeer gaf tot in Zuid-Italië toe.
In den wisselenden strijd met Carthago traden krachtige mannen op, als Timoleon (midden 4e eeuw), Agatocles (einde 4e eeuw), Pyrrhus (begin 3e eeuw). In den 2en Punischen oorlog koos Hieronymus van S. partij voor Carthago tegen Rome, werd 214 vermoord, en in 212 viel S. in handen van de Romeinen. Na de verovering van Sicilië door Belisarius in 535 n. Chr., was S. in de 7e eeuw zelf residentie van den Byzantijnschen keizer Constans II. Nadat de stad in 878 door de Arabieren was veroverd, en in 1086 door de Noormannen, heeft zij een langen tijd van verval gekend tot een heropbloei in de 20e eeuw.
Lit.: V. Hüttl, Verfassungsgesch. von S. (1929); K. Fabricius, Das antike S. (1932); Wickert, in: Pauly-Wissowa, Realenz. klass. Altert. (s.v.).
3° Stad in den staat New York, Ver. Staten van N. Amerika (43°0'N., 46°10'W.), aan het Eriekanaal. Ca. 210 000 inw. Belangrijke metaal-, automobiel- en electrische industrie. Zetel van een Kath. bisschop.