1° In de mensurale muzieknoteering de aanduidingen van tempo- en maatverhouding tegenover andere gelijktijdige partijen of tegenover wat onmiddellijk voorafgaat. Men onderscheidt bijv. p. dupla (f), p. sesquialtera (§), hemiola (groep zwarte noten) e.a.
2° (Beeldende kunst) De leer der proportiën behandelt de verhouding der onderdeelen van het menschelijk lichaam onderling of tot het geheel, en stelt zich ten doel beeldende kunstenaars bij hun werk te steunen. Met de leer der perspectief is zij het voornaamste theoretische vak, dat bij de practijk van het schilderen en teekenen van pas komt.
De leer der p. vindt haar uitgangspunt bij den Romeinschen schrijver Vitruvius (begin 1e e.); tijdens de Renaissance werden zijn geschriften opnieuw bestudeerd; in 1504 liet Pomponius Gauricus, in 1509 fra Luca Paciolo, en in 1528 Albrecht Dürer een werk over de leer der p. verschijnen.
Gewoonlijk gaat men uit van de maat van het menschelijk hoofd, dat bij een volwassen persoon 6½ x in het overige, 7½ x in de totale lichaamslengte gaat; bij een kind is het hoofd een grooter deel van het geheel. Ook gaat men wel van de gelaatshoogte uit; een vast systeem bestaat uiteraard niet. Poortenaar
