1° Andries Wilhelmus Jacobus, leider van de Voortrekkers; vader van 2°. * 1799, † 1853. Kwam naar Natal na den moord op Retief en het vertrek van A.
H. Potgieter, leidde den beslissenden slag bij Bloedrivier (16 Dec.1838), hielp bij de stichting en het bestuur der republiek Natal (1838-’43), werd na de annexatie afgevaardigd om de zaak der Boeren te bepleiten bij den Kaapschen gouverneur, sir Henry Pottinger, die weigerde hem te ontvangen (1847), verliet daarop met de meeste Afrikaners Natal en trok naar Magaliesberg bij Pretoria, verloor den slag van Boomplaats (1848) in den Oranje-Vrijstaat tegen sir Henry Smith; trok terug naar Transvaal, gekozen tot commandant-generaal van Potchefstroom en Rustenburg tegen A. H. Potgieter (1851), sloot met Groot-Brittannië de Zandrivier-Conventie (1852), waarbij Transvaal onafhankelijk verklaard werd, en verzoende zich met Potgieter. Bekroonde zijn levenswerk door onafhankelijkheid te veroveren voor Transvaal.
Besselaar.
2° Martinus Wessel, president der Zuid-Afrik. Republiek ; oudste zoon van 1°. *1819 te Graaff Reinet, † 19 Mei 1901 te Potchefstroom. Maakte met zijn vader den Grooten Trek mede, nam deel aan den slag bij Bloedrivier (1838), trok na de bezetting van Natal naar den Oranje-Vrijstaat en Transvaal en volgde zijn vader op als commandantgeneraal in 1853. Versloeg het Kafferhoofd Makapaan in 1854 en streefde naar verzoening der partijschappen en vereeniging der kleine in één groote Boerenrepubliek, zelfs met den Oranje-Vrijstaat. Werd eerste president der Z. Afrik. Republiek (1857-’71); van Oranje-Vrijstaat (1860-’63). Hij slaagde in 1864 in het samensmelten der vier kleine rep.: Potchefstroom, Lijdenburg, Utrecht en Zoutpansberg, waarmede een einde kwam aan de burgertwisten. Hij veroverde deelen van Beetsjoeanaland en trachtte een zeehaven te verkrijgen op Portug. gebied; deze buitenlandsche uitbreidingszucht leidde tot zijn val in 1878; hij onttrok zich aan het openbare leven na de verkiezing van pres. Paul Kruger in 1883. Besselaar.
