Katholieke Encyclopaedie

Uitgeverij Joost van den Vondel (1933-1939)

Gepubliceerd op 29-10-2019

Overlevingsverschijnselen

betekenis & definitie

Onder o. verstaat men zulke verschijnselen,welke vlg. biologisch inzicht kenmerkend zijn voor het leven en die waargenomen worden bij organen, weefsels of cellen, wanneer het levend individu reeds gestorven is in den biologischen zin van het woord, of wanneer de genoemde deelen deze verschijnselen blijven vertoonen na afscheiding (isoleering) van het levende geheel. Zoo vertoonen vsch. deelen van het dierlijk organisme nog verschijnselen van stofwisseling, groei of deeling, nadat de kloppingen van het hart reeds tot stilstand gekomen zijn, de ademhaling heeft opgehouden, enz. Een kikvorsch-hart kan dagen lang blijven kloppen, wanneer het op bepaalde wijze geïsoleerd is uit het kikvorschenlichaam. Bekende en veel besproken o. zijn voorts die, welke Burrows en Carrel aan hun zgn. „celculturen” hebben waargenomen.

Deze onderzoekers isoleerden uit embryo’s van bepaalde dieren stukjes weefsel en plaatsten deze in een bepaalde „voedingsvloeistof”. De verschillende cellen van zulk geïsoleerd weefsel groeiden uit, deelden zich en schijnen zelfs een onbeperkt voortplantingsvermogen te bezitten. Tot de o. rekent men ten slotte ook zulke verschijnselen, waarbij een of ander afgescheiden deel van het organisme niet alleen bepaalde levensverschijnselen blijft vertoonen, maar door een overigens weinig bekend regeneratievermogen de ontbrekende deelen aanvult en uitgroeit tot een nieuw geheel (bijv. planten-stekken, deelen van bepaalde lagere dieren).Wat de wijsgeerige verklaring van de o. betreft, zeker moet men van leven in den wijsgeerigen zin van het woord spreken bij de laatst genoemde verschijnselen. Een onder philosophen betwiste vraag is het echter, of bij de overige o. van leven in philosophischen zin kan sprake zijn dan wel of men hier te doen heeft met slechts physisch-chemische reacties van een bepaalde, slechts door het leven tot stand te brengen en gebrachte vereeniging van levenlooze stoffen. Th. v. d. Born.

< >