Rijnlandsche stad in het district Düsseldorf, links van den Rijn gelegen. Ca. 60 000 inw. (90% Kath., 8% Prot.).
Graanmarkt, oliemolens. Textielindustrie.Kunst De voornaamste bezienswaardigheid te N. is de Quirinusmünster. De oudste kerk dateert uit de 9e e.; in 1209 is met het tegenw. gebouw begonnen. De plattegrond vertoont een driebeukig langschip, terwijl zoowel koor als dwarsbeuken in halfronde nissen (absiden, conchen) eindigen, waaromheen de zijbeuken als kooromgang zijn rondgevoerd, hetgeen tot een klaverbladvormige gedaante of triconchos voert. Merkwaardig zijn de venstervormen: spitsbogen, rondbogen, waaier-, klaverblad- en gekartelde vormen. Het geheel is typisch voor den overgang van Romaansch naar Gotiek, en ondanks verbouwingen en restauraties (de laatste 1843-’47) goed bewaard gebleven.
v. Embden.
In de Oudheid Oorspr. een Keltische nederzetting, speelde N. in Romeinschen tijd onder den naam Novaesium een rol in de verdedigingslinie langs den Rijn. De opgravingen van 1887-1900 brachten ca. 3 km ten Z. van het tegenw. N. een groot Romeinsch legerkamp aan het licht.
Lit.: Novaesium (in: Bonn. Jahrb. Heft 111-112 1904).
W. Vermeulen.