Het M. is een poging om het versteende leven der Engelsche High Church (→ Anglicanisme) weer opnieuw inhoud te geven. De vader dezer beweging was John → Wesley (18e eeuw). De Kerk maakte een periode door van verval.
Men preekte in Deïstischen trant. Men leefde zedeloos. De familie Wesley zag, dat verandering noodzakelijk was.
Charles Wesley had te Oxford de Holy Club opgericht, waarvan John Wesley de ziel werd. De laatste beleed en propageerde een practisch Christendom, bezocht gevangenissen en preekte de noodzakelijkheid der innerlijke heiligmaking. Heengegaan naar Amerika om zending uit te oefenen en teleurgesteld daarvan weergekeerd, begeeft hij zich weer in de Holy Club.
De leden daarvan leefden zeer regelmatig temidden van een op zingenot beluste wereld en zij werden daarom spottend „Methodisten” genoemd. Aan de beweging is ook nog de naam verbonden van → Whitefield.Van specifiek afwijkende gevoelens jegens de kernpunten der Prot. leer was bij de vaders van het M. niets te bespeuren. Zij legden alleen allen nadruk op twee punten:
1° De plotselinge of persoonlijke bekeering door bewustwording van schuld en genade,
2° De onthouding van zgn. wereldlijke vermaken. Het M. neemt het, practisch als het wezen wil, niet zoo nauw met een belijdenis. De hoofdzaak is: bekeering en bekeeren. De prediking is schokkend, met motieven als: hel, oordeel, enz. De Kerk wordt feitelijk prijsgegeven. Het M. werd de vorm van het Engelsche en Amerikaansche Protestantisme.
In Nederland bestaat geen eigenlijke Methodistische Kerk, wel een Method. richting, zooals → Leger des Heils, Maran-athabeweging, enz.
In Amerika werd in 1760 te New York de eerste Methodisten-kapel gesticht (John Street Church) en in 1784 institueerde het Amerikaansch M. zich als een onafhankelijke kerkengroep: Methodist Episcopal Church; de leer is Arminiaansch, democratisch van opzet. In 1844 scheidden 4½ millioen leden in 26 000 kerken zich af en vormden de Methodist Episcopal Church South. De Methodist Protestant Church (van 1830) telt 200 000 leden in 2 300 kerken. Zij is niet episcopaal. De strenge Wesleyanen vindt men nog in de Free Methodist Church of North America van 1850 met 32 000 leden en de Wesleyan Methodist Connection of America van 1843 met 21 000 leden. Zes Methodistische kerkengroepen bestaan uit Negers (1 500 000 in 14 000 kerken).
Het totale aantal Methodisten in de Ver. St. bedroeg in 1926: 8070619.
In Engeland zijn ook diverse soorten M.: Wesleyan M., Primitive M., United M., en de strenge Calvinistic M. (eigenlijke volgelingen van Whitefield), Methodist New Connexion, Bible Christians. Zij tellen bijna 2 millioen leden samen.
Lit. : Kath.: R. H. Benson, Non-catholic denominations (1912). Prot.: H. Beets, M. in de Ver. St., in Chr.
Ene. (IV, 183); J. C. Rullmann, M., in Chr. Ene. (IV); L. Tyerman, The Life and times of Rev. John Wesley,
M. A. (3 dln. Londen 1875). Lammertse.