Katholieke Encyclopaedie

Uitgeverij Joost van den Vondel (1933-1939)

Gepubliceerd op 18-09-2019

Man van Smarten

betekenis & definitie

Voorstelling van den levenden Christus met doornenkroon, mantel of lendendoek, aanvankelijk in staande houding, met de hand wijzend op de zijdewonde. Voorbeelden: in Duitschland te Schwabisch-Gmünd, Würzburg e.a. (14e eeuw), Frankrijk te Rodez (15e eeuw). In verband hiermee staat de → Ecce Homo.

Sedert de 15e eeuw vindt men den zittenden Christus of den zgn. „Christus op den steen” (D. Erbarmebild of Erbarmde, Fr. Christ de pitié of Christ piteux), d.i. de geboeide Christus, die, na de ontkleeding op den Calvarieberg, wacht op de verdere voltrekking der kruisiging.

Voorbeelden in Frankrijk te Vénizy, Troyes, te Atrecht (van Jean Bellegambe) e.a., in Duitschland voorbeelden bij Cranach en Dürer. Bekend is ook de „Christus op den steen” te Uden (15e eeuw), in België verder meerdere voorbeelden. Zie ook Gregoriusmis. p.

Gerlachus Lit. : R. Bauerreisz, Pie Jesu, das SchmerzensmannBild (1931) ; Mâle, L’art relig. en France (III, 94-96); Künstle, Ikonogr. der Christl. Kunst (I, 486).

< >