De Zonnekoning (Le Roi Soleil), koning van Frankrijk (1643-1715). * 5 Sept. 1638 te St. Germain-en-Laye, ✝ 1 Sept. 1715 te Versailles. Eerst onder regentschap van zijn moeder en onder de leiding van kardinaal Mazarin, na wiens dood (166.1) hij zelf de leiding van den staat in handen nam.
L. benoemdebekwame mannen, gewoonlijk uit den burgerstand, als ministers, maar erkende geen hunner als leider der regeering. Hij vatte zijn koningsmacht op geheel volgens de begrippen der absolute monarchie en van het goddelijk recht, hetgeen rechtstreeks leidde tot de vergoddelijking van het koningschap in de hofweelde, het verdwaasde ceremonieel en de aanbidding door alle maatschappelijke kringen, met alle misbruiken daaraan verbonden. Met een ijzersterk gestel arbeidde de „Zonnekoning” dagelijks in de staatszaken, met het groote doel Frankrijk te maken tot het rijkste en machtigste land der wereld.
In zijn consequent mercantilisme werkte daaraan mede Colbert, de minister van handel en industrie; Louvois schiep het sterkste leger van Europa, onder de beste veldheeren; uitbreiding der Fr. grenzen naar het N. en N.O. scheen mogelijk cn noodzakelijk. Vandaar de reeks van oorlogen, die aan Frankrijk ruime vergrooting in die richtingen brachten, maar het land ten slotte geheel uitputten en een steeds krachtiger anti-Fransche coalitie van Europ. staten in het leven riepen. De ziel hiervan was de stadhouder-koning Willem III; L.’s doel, het bereiken van de Rijngrenzen, werd niet geheel bereikt.
In het kerkelijke toonde zich evenzeer L.’s absolutisme, zich uitend in een sterk Gallicaansch streven naar zelfstandigheid der Fransche Kerk tegenover Rome, culmineerend in de vier Gallicaansche artikelen (1682) en in een zeer hoogen toon tegenover vsch. pausen; in de opheffing van het Edict van Nantes tegenover de Protestanten (1685); in de regeeringsmaatregelen tegenover de Jansenisten, terwille der kerkelijke eenheid. De koning persoonlijk was in het godsdienstige diep overtuigd, maar zijn zedelijk leven gaf veel aanstoot, totdat zijn huwelijk met Françoise d’Aubigné, de veelzijdig begaafde hertogin van Maintenon, na den dood van zijn gemalin (1683) hem tot een regelmatig leven bracht. Na de zware nederlagen van den Spaanschen Successie-oorlog was de levensavond van den Zonnekoning zeer somber door den dood van zijn zoon, kleinzoon en oudsten achterkleinzoon, zoodat een vijfjarige achterkleinzoon moest opvolgen.
L.’s lange regeeringwerd het klassieke roemtijdperk voor Frankrijk: „Le siècle de Louis Quatorze”. Lit. : Lacour-Gayet, L’éducation polit. de Louis XIV ; Boulenger, Le grand siècle (1912, een uitnemend overzicht, ook van de uitgebr. lit.) ; Louis Bertrand, L. (1925)’; Pastor, Gesch. der Päpste (XIII en XIV 1932). v. Gorkom.