Byzantijnsch keizer, geschiedschrijver en theoloog, † 1383. J. liet zich na den dood van Andronicus III Palaeologus in 1341 keizer kronen, had pas na zes jaren strijd de macht voor goed in handen, werd 1355 door den rechtmatigen opvolger Joannes V Palaeologus tot afdanken gedwongen.
Hij leefde verder als monnik in Konstantinopel en later op den Athos. Hoofdwerk is een vierdeelige Geschiedenis van het Byzantijnsche Rijk van 1320 tot 1356.
Die geschiedenis draait geheel om zijn eigen persoon. Meerdere strijdschriften in zake den Hesychastenstrijd (➝ Hesychasme) en tegen Joden en Mohammedanen.
Er staan ook kerkelijke hymnen op zijn naam.Uitg.: Migne, Patrol. Graeca (CLIII-CLIV). — Lit.: Krumbacher, Gesch. d. byzant. Lit. (1897). Franses.