Geleerde, die vooral op chemisch gebied baanbrekende en hervormende onderzoekingen heeft verricht. * 26 Aug. 1743 te Parijs, ✝ 8 Mei 1794 aldaar. In 1776 werd hij directeur van de salpeter- en buskruitfabriek, in 1791 commissaris der schatkist. Hij viel als slachtoffer van de Fransche Revolutie en werd, beschuldigd van woeker, onthoofd.
Van zijn vele proeven zijn vooral die bekend, waarmee hij aantoonde, dat metalen door zuurstof geoxydeerd en de aldus gevormde metaalkalken door koolstof weer gereduceerd kunnen worden ondervorming van koolzuur, welke verbinding hij ook door verbranding van koolstof en zuurstof verkreeg. Door deze proeven bleek de phlogistontheorie, die aangaf, dat alle metalen samengesteld zijn uit de metaalkalken en een brandbare, uiterst fijne, te vervluchtigen stof, de → „phlogiston”, onhoudbaar. Hij bracht Parijs in opschudding door zijn bewijs, dat diamant alleen uit. zuivere koolstof bestaat. Beroemd zijn verder zijn onderzoekingen over de samenstelling der zuren, waarbij hij aangaf, dat alle zuren zuurstof moesten bevatten, een opvatting, die later zeer terecht is bestreden. Door zijn quantitatieve bepalingen vond hij de wet van het massabehoud en kwam hij tot de overtuiging, dat chemische verbindingen alleen in enkele zeer bepaalde verhoudingen van de samenstellende elementen mogelijk zijn. Hoogeveen.
Lit.: Jaeger, Elementen en Atomen, eens en thans (1920); Bugge, Das Buch der Grossen Chemiker (I).
De wet van Lavoisier zegt, dat de totale massa’s van de stoffen voor en na een chemische reactie onveranderd blijven. Of ook: door een chemische reactie wordt geen stof vernietigd of geschapen. L. bewees dit ca. 1780 zuiver experimenteel door alle stoffen, ook de gasvormige, voor en na de reactie te wegen. Ruim een eeuw later herhaalde Landolt dit nog eens met verfijnde hulpmiddelen, en vond een volkomen bevestiging. Sindsdien is experimenteel door de studie van de radio-activiteit en theoretisch door relativistische beschouwingen gebleken, dat men ook aan de energie, die bij een chemische reactie vrijkomt of gebonden wordt, een zeer kleine, maar bepaalde massa moet toekennen; deze valt echter bij gewone chemische reacties verre binnen de waarnemingsfouten.
Lit.: H. Landolt, Über die Erhaltung der Masse bei chem. Umsetzungen (1906). Zernike.
