Anthropometrie - ( Gr. anthroopos = mensch, metron = maat), een toegepaste wetenschap der anthropologie of menschenunnde, die tot doel heeft de juiste afmetingen vast te stellen van de verschillende lichaamsdeelen, van de ruimteverhoudingen tusschen die deelen, en ook de lichaamsverrichtingen te meten, in dit geval weleens b i o m e t r i e genoemd. Gemeten worden bijv. de gestalte, de spanwijdte van de armen, de omtrek van den schedel, de lengte van het oor, van den middenvinger. De verhouding van het lichaamsgewicht in kg tot de gestalte in dm geeft den morphologischen coëfficiënt, normaal 3,9. De gestalte in cm min het gewicht in kg en borstperimeter in cm is de coëfficiënt van Pignet, normaal 10—20.
De vitale capaciteit (v.c.) of ademomvang is 3,5 liter. De verhouding van de v.c. tot de gestalte x de verhouding van de v.c. tot het gewicht = 1000 of normaal levensquotiënt. De a. dient eerst en vooral in de paedologie of kinderkunde tot het meten van lichaamsdeelen en lichamelijke verhoudingen bij het groeiend kind, om na te gaan of de groei van de lichaamsstructuur een normaal tempo en evenwicht vertoont. De a. kan dienen voor de geneeskunde, omdat bepaalde maten kunnen veranderen door verzwakking ofwel verbetering van den alg. lichaamstoestand; het levensquotiënt bijv. kan een aanwijzing worden voor de beterschap van een longlijder.
De a. dient ook voor de rassenkunde, omdat verschillende rassen kunnen gekenmerkt zijn door een samenhang van bepaalde lichaamsafmetingen. In hetzelfde ras kan zij dienen tot het bepalen van het type van lichaamsbouw; zoo kent men brachycephalen of korthoofdigen en dolichocephalen of langhoofdigen; athletischen of krachtigen, leptosomen of tenger langlijnigen, en pyknischen of kortlijnigen lichaamsbouw.
De a. heeft ook een rol gespeeld in de crimineele anthropologie of misdaadkunde, in het bijzonder in de zgn. Italiaansche school, geleid door Lombroso, die de misdaad toeschreef aan een anomalie, aan de ontaarding der aangeboren constitutie, welke zich naar buiten vertoonde door bepaalde misvormingen van schedel, oorschelpen, neus, aangezichtsbeenderen, en abnormale verhoudingen tusschen de lichaamsdeelen. De passer werd aangelegd om vast te stellen of een persoon als abnormaal diende beschouwd te worden. De schedelmetingen kwamen vooral in aanmerking. Vandaar dat de a. haar intrede deed in de g e r e c h t e l ij k e p s y c h i a t r i e, die in de zgn. ontaardingsteekens, nauwkeurig uitgemeten, argumenten ging zoeken voor de vermindering der strafrechterlijke verantwoordelijkheid van misdrijfplegers. De a. is nog in zwang in den anthropologischen dienst der Belg. gevangenissen. De voornaamste verdienste der a. is haar rol in het vaststellen der eenzelvigheid van menschen, in het bijzonder van misdadigers-recidivisten. Deze geheel practische rechterlijke a. wordt naar haar uitvinder, den Franschman Alphonse Bertillon, Bert il l1 o n n a g e geheeten.
B. stichtte rond 1880 een anthropometriedienst te Parijs, en schreef o.a.: L’anthropométrie judiciaire à Paris (1890). Het ging hier natuurlijk om de juiste afmetingen van het skelet van den volwassene, omdat dit zoo goed als onveranderlijk is en in zijn geheel een groot aantal verschillen vertoont van mensch tot mensch. Van eiken gevangene werd het anthropometriesignalement opgemaakt en zorgvuldig bewaard en geklasseerd. Was een onbekende aangehouden, zoo kon men uit zijn signalement aanstonds weten of hij vroeger reeds met het gerecht te doen had. Deze identiteitsanthropometrie had veel bijval en werd dan ook in andere landen toegepast. Sedert omtrent 1900 is de anthropometrieidentiteitsmeth. gaan wijken voor het stelsel der vingerafdrukken (dactyloscopie), dat sedert eeuwen voor vaststelling der identiteit toegepast werd in China. In Europa werd het ’t eerst stelselmatig toegepast te Londen. Het heeft het voordeel eenvoudiger te zijn, weinig hulpmiddelen en bevoegdheid te vereischen en te gelden zoowel voor jongeren als volwassenen. Fransen.
