is een te grote gestrengheid in het naleven of interpreteren van leefregels en wetten of in het opstellen van een zedenleer of onderdelen daarvan. Soms is het een gemis aan soepelheid in zover men rechtmatige uitzonderingen op een leefregel of wet niet weet te aanvaarden.
Andere keren is het een miskenning van lagere waarden ter wille van hogere; vooral datgene wat een mens natuurlijkerwijze goed doet en genot verschaft wordt dan gewantrouwd of slecht genoemd; zo heeft men bijv. het huwelijk en alle aards bezit als slecht veroordeeld. Dergelijke vormen van rigorisme vindt men bij de Manicheïsten, de Katharen, de Puriteinen.
Ook Kant maakte zich er schuldig aan in zover hij alle zinnelijke zowel als hogere aandoeningen zedelijk waardeloos noemt en in het onderdrukken er van een maatstaf der zedelijke waarde ziet. Een bijzondere vorm van rigorisme is het tutiorisme, dat van mening is, dat men, wanneer men niet absoluut zeker van de vrijheid is, steeds moet handelen als was er een wet (zie Moraalsysteem).
Tenslotte zijn ook de Farizeeërs en de Jansenisten ieder op hun wijze rigorist. A. v.
R.
