is een term die het verwijt inhoudt, dat men te gemakkelijk meent dat iets geoorloofd of niet verplicht is. Soms spreekt men over laxisme bij iemand met een laks geweten, d.w.z. bij iemand die zo is ingesteld dat hij in gewetensvragen op een bepaald punt of over de gehele lijn regelmatig te gemakkelijk besluit door geen verplichting gebonden te zijn en te kunnen doen wat hij graag doet.
Meestal echter doelt de term op de leer van een moralist die te ruime en te gemakkelijke opvattingen voorstaat. In het bijzonder wordt hij gebruikt in het raam van de moraalsystemen voor een leer die te gemakkelijk een verplichting slechts twijfelachtig en daarom practisch niet bindend noemt of het probabilisme toepast op een gebied waarvoor het niet geldt.
Zo is het laxistisch een verplichting reeds twijfelachtig te noemen wanneer maar een of andere reden, hoe licht dan ook, er tegen kan worden aangevoerd, al pleiten er dan nog zo sterke redenen vóór de verplichting. Dit laxisme werd onder Innocentius XI in 1679 door het H.
Officie veroordeeld. Als laxist staan bekend de Jezuïeten Sanchez, Bauny, Escobar en Tamburini, de Theatijn Diana en de Cisterciënser Caramuel (17de eeuw).
De veroordelingen brachten meer klaarheid in een zeer ingewikkelde strijd tegen het laxisme, die zijn stempel drukte op de hele geschiedenis der moraal van de 17de eeuw. Richtten sommigen zich onder de naam van laxisme tegen werkelijk te lakse opvattingen, het Jansenistisch rigorisme keerde zich onder dezelfde naam tegen de traditionele moraal der Kerk, tegen alle casuïstiek en, te zamen met rechtgelovige Katholieken, tegen ieder probabilisme.
Onder de naam lakse Jezuïetenmoraal werd alles vermengd. Vooral Pascal is bekend om zijn strijd tegen het laxisme, doch ook hij maakte geen onderscheid genoeg.
Gezond toegepaste casuïstiek en probabilisme verdienen niet de naam laxisme. A. V. R.
