(Gr.: angeloi, boden of afgezanten) zijn bovenaardse wezens, als intellectuele persoonlijkheden boven de mensen verheven, door God geschapen en aan Hem onderworpen. De algemeen kerkelijke leer beschouwt hen als volkomen onstoffelijk en noemt ze zuivere geesten.
In het O.T. verschijnen zij als dienaren die God loven en door Hem gezonden worden om zijn volk, ook op wonderdadige wijze, te beschermen. In het N.T. omringen zij Christus, vooral bij zijn intrede in de wereld en vervullen een rol die geheel ondergeschikt is aan Christus en zijn Zending.
In de eerste Kerk beschermen zij de apostelen. De Apocalyps is over hun taak tegenover de uitverkoren gemeenschap en de hemelse liturgie zeer uitvoerig.
Sint Paulus leert dat zij in het Nieuwe Verbond geen heilsbemiddelaars zijn zoals zij middelaars waren bij het tot stand komen van de oude Wet. Van het Nieuwe Verbond is de enige middelaar Christus, die Schepper en Heer is ook van de hemelse machten.
In de beschrijving van het laatste oordeel staan de engelen rond Christus, de Opperste Rechter, geschaard. De opbouw der engelenwereld in een hiërarchie van negen koren (engelen, aartsengelen, cherubijnen, serafijnen, tronen, heerschappijen, krachten, machten en vorstendommen), zoals die bij Ambrosius en pseudo-Dionysius de Areopagiet te vinden is, vindt in zijn geslotenheid geen grondslag in de H.
Schrift, al zijn al de genoemde typeringen in de Schrift te vinden. Over het bestaan der engelen kan de wijsbegeerte geen zekere uitspraak doen, daar dit een geheim is van Gods vrije scheppingsliefde.
Verder zie Engelbewaarder.Als engelen geschapen en goed geschapen zijn ook de duivelen, die volgens de Schrift (2 petr. 2:4; Judas 6) door eigen zonde vorsten van het kwaad geworden zijn. In tal van concilies (Nicea, Constantinopel I, Lateranen IV, Vaticaan) heeft de Kerk dit bevestigd tegenover de manichaeïstische dwaling, die een van God onafhankelijk principe van het kwaad aanvaardde. Zo kan en moet ook van een val van engelen worden gesproken. Met al de engelen in de aanvang van hun bestaan voor de beproevende keuze gesteld tussen God en zichzelf, beslisten Lucifer en zijn aanhang in zelfzuchtige hoogmoed ten nadele van God. Al hun later verzet tegen Gods plan ligt in het verlengde van deze onherroepelijke oerbeslissing, ook het verzet tegen het koningschap van de mensgeworden Zoon van God (vgl. Vondels Lucifer).
G. PH./J.C.G.
