is van de drie godsdiensten van China beide andere zijn het Tauïsme en het Boeddhisme degene, die het duidelijkst de typisch Chinese gelaatstrekken vertoont. Merkwaardigerwijze is het Confucianisme ouder dan Confucius, naar wie het is genoemd.
Het dateert van het begin van de feodale Tsjau-periode (ca. 1050 v. Chr.) en werd pas onder de Han-dynastie (206 v.
Chr. 221 n. Chr.) tot staatsgodsdienst geproclameerd.
Confucius was geen godsdienststichter of prediker van nieuwe waarheden, maar een conservatieve sociale hervormer. Hij deed niets anders dan de lijn van het oud-Chinese denken doortrekken.
Zover de heugenis reikt, is het steeds typerend geweest voor de geestelijke houding van het Chinese volk, dat het niet streefde naar beheersing van de natuur door het denken of met de daad. Veeleer begeerde men in overeenstemming te leven met de kosmische orde, waarbij mensen en dingen hun plaats, rang en -werkkring bewaren.
Naar het schijnt is in de 5de eeuw het nadenken over deze feodale verhoudingen wakker geworden, in een tijd, toen de oude samenleving uit haar voegen begon te geraken. Confucius (K’oeng Foe-tze: Meester K'oeng) is de voornaamste van de rondzwervende geleerden, wier denken de koers van een ethiek koos, die primair gericht was op het staatkundig welzijn.In de ogen van Confucius was het tijdvak van de „oude koningen" de ideale toestand, die hij wilde herstellen. Het Confucianisme wenst een statische wereld, waarin de „rechtvaardige (i)” verhoudingen in acht genomen worden. Deze krijgen vorm in de li: riten. De tê, de adellijke „deugd”, stelt de mens in staat de li na te leven. Men heeft het Confucianisme terecht een Universisme genoemd, omdat het alle gebieden van het leven het regeringsbeleid, de wetenschap, het offerwezen, het individuele levensgedrag — in overeenstemming wil brengen met Tau (letterlijk: weg), de kosmische orde, die zich manifesteert in de gang der seizoenen.
c. J.B.
