Feitelijkheid betekent de feiten rondom gedragingen op waarde weten te schatten.
Een robuuste architectuur van 100% feitelijkheid bestaat niet. Spectaculaire en angstaanjagende feitelijkheid zoals de verkrachting van een slapende vrouw en ‘stealthing’ of het stiekem afdoen van een condoom krijgen publieke aandacht. Sinds mensenheugenis wordt de ‘fysieke kern’ van feitelijkheid omringd door een schemergebied. Ook al betreft het een feit of gebeurtenis waarvan de werkelijkheid, bij voorkeur fysiek is vastgesteld. Minder extreem, ook een ernstige ongewenste intimiteit op de werkvloer gaat vaak gepaard met alternatieve feiten, fabels, fictie, opinies en nepnieuws. Aangeboren mentale valkuilen zoals binair en lineair denken, vertekenen interpretaties. Een blinde vlek en cognitieve dissonantie leveren vooroordelen op waartegen feitelijkheid niet bestand is.
Een ander casus betreft bijvoorbeeld Exxon Mobil, Exxon wist een wolk van onwetendheid uiterst vakkundig te verspreidden (agnotologie). Exxon zette de feitelijkheid of het wezenlijk bestaan van klimaatverandering vijandig onder druk.
De betekenis van een onloochenbaar feit verschuift. Hedendaagse feitelijkheid van gedragingen is minder een door de wetenschap vastgesteld juist of correct gegeven. Het betrouwbare wordt meer een publieke vaardigheid het kaf van het koren te scheiden. Feitelijkheid is meer een aangeleerde gewoonte alle informatie over aandachttrekkende gebeurtenissen niet direct als betrouwbaar te beschouwen.
