1. over het algemeen: de leer omtrent een bepaalde zaak; vaak als ondergrond opgevat ten opzichte van de praktijk;
2. in het dagelijkse spraakgebruik soms: kennis die geen rekening houdt met de feiten. B.v.: dat is allemaal theorie, maar de praktijk is heel anders;
3. als wetenschappelijk begrip: grondregel van een wetenschap, verondersteld of aangenomen om bepaalde verschijnselen te verklaren. B.v.: om de onoverzichtelijke veelheid der dingen in de wereld te verklaren, stelde Demokritos de theorie op dat alle dingen zouden bestaan uit kleine, ondeelbare deeltjes (atomen) die in gestalte, zwaarte en grootte zouden verschillen. Toen deze theorie eeuwen later door de ontdekking van het atoom als juist werd bewezen, hoefde de leer der atomen niet meer aangenomen of verondersteld te worden en was zij dus geen theorie meer.
