(1599-1658), puriteins landedelman. Overtuigd voor Gods eer te strijden, verjoeg hij met zijn medestanders (Roundheads) Karei I van de troon.
Voerde als lord protector een straf parlementloos bewind, is berucht door zijn wreedheid vooral tegenover de r.-k. Ieren; onder zijn bewind breidde Engeland zijn koloniale bezit belangrijk uit (West-Indië). Hij wilde een verenigde Brits-Hollandse republiek. Toen de Nederlanders hierop niet ingingen, ontketende hij de eerste van een reeks handelsoorlogen naar aanleiding van de Act of Navigation (1651):
