Sint Jacob, Plantage Middenlaan 52, r.-k. verzorgingshuis, werd in 1866 gebouwd door architect W.J.J. Offenberg (1812-1873) op het terrein dat vrijkwam na de afbraak van de Nieuwe Stadsherberg*, die daar sinds 1688 had gestaan. De bouw, die werd mogelijk gemaakt door een legaat van Jacob baron van Brienen ter grootte van ƒ 250.000, kostte ƒ 379.600. Maar daar had men dan ook een kolossaal gebouw van 105 m lengte voor. Reeds in 1881 moesten twee zijvleugels worden aangebouwd en in 1960 werd het Sint Barbarahof* erbij gevoegd.
In 1966 werd de kapel gemoderniseerd en er kwam een liturgisch centrum. In nov. 1973 werd het aan de Plantage Lepellaan verrezen Andreashuis als nieuwe vleugel geopend. De volgende bouwfase werd afgerond met het in nov. 1976 geopende Barbarahuis aan de Plantage Westermanlaan, geheel het spiegelbeeld van de Lepellaanvleugel, op de plaats van het afgebroken Barbarahof. De laatste fase omvatte het inrichten als verpleeghuis van het moedergebouw, terwijl de Andreas- en Barbaravleugels verzorgingshuis werden. Al in 1981 bestonden er plannen om Sint Jacob (de laatste nog bestaande schepping van Offenberg) vanwege de slechte staat, waarin de fundering verkeerde, af te breken. Hiertegen rezen tal van bezwaren, maar uiteindelijk bleek herbouw voordeliger te zijn dan restauratie. Nadat aanvankelijk slechts het binnenwerk tegen de grond gegaan was, werd in juli 1983 ook de monumentale gevel gesloopt. De nieuwe gevel kreeg een front dat aan een middeleeuws fort doet denken. De beeldengroep die Sint Jacobus voorstelt, geflankeerd door een oude man en vrouw, kwam boven de ingang van de nieuwbouw. Op 19 juni 1986 verrichtte burgemeester Van Thijn de officiële opening van het vernieuwde verpleeghuis.
LIT. B. de Ridder, Het R.K. Bejaardentehuis Sint Jacob, O.A. 1967, 98; J. Wagener, Plantage Westermanlaan en Sint Jacob, O.A. 1976, 60.
