XYZ van Amsterdam

J. Kruizinga, Gerrit Vermeer (2002)

Gepubliceerd op 22-06-2018

Chronogrammen

betekenis & definitie

Chronogrammen - Ter herinnering aan een heuglijk feit werden vroeger aan de voorgevel van gebouwen vaak spreuken aangebracht, waarin extra informatie, bijvoorbeeld over het bouwjaar, verborgen zat. In zo'n chronogram, chronicon of jaarschrift hebben sommige letters een (Romeinse) cijferwaarde en vormen samen een jaartal: M = 1.000, D=500, C=100, L=50, X=10, U=V=5, 1 = 1. Zo staat in het fries boven het portaal van de Mozes en Aaron kerk de volgende tekst: qUae fUlt a saeCLIs sUb slgno Molsls et aaron stat saLVatorl renoVata ILLUstror aeDes (De kerk die sinds eeuwen in het teken stond van Mozes en Aaron, staat hier thans mooier en vernieuwd voor de Verlosser).

De hoofdletters vormen, als Romeinse cijfers, het jaartal 1837, het jaar waarin de oorspronkelijke schuilkerk herbouwd werd. Boven de deur van het woonhuis van Jan Six, Herengracht 619, is te lezen: saLVs hVIC DoMVI (Heil zij dit huis). De hoofdletters vormen als Romeinse cijfers het bouwjaar 1667.

LIT. Bernard Grothues, Tijd tussen de regels, O.A. 1993, 114.

< >