Punische, later romeinse stad in Numidië, gelegen op een rots ca. 70 km van de Middellandse Zee, ruim 300 km ten westen van Carthago; thans Constantine.
Vanaf ca. 200 vC was Cirta hoofdstad van het koninkrijk → Numidië en residentie van Masinissa en diens opvolgers. Nadat in 46 vC de Romeinen Numidië hadden geannexeerd, vestigde Julius Caesar in Cirta een romeinse kolonie, die van Augustus de naam Colonia Iulia Iuvenalis Honoris et Virtutis Cirta ontving. In de volgende eeuwen was de stad een belangrijk bestuurs- en handelscentrum (landbouw, marmergroeven, kopermijnen). In 311 door de usurpator Domitius Alexander verwoest, werd Cirta herbouwd door Constantijn, die het een nieuwe naam, Constantina, gaf. De stad, bisschopszetel sinds 256, was een centrum van de → donatisten. In Cirta werd ca. 100 nC de schrijver → Fronto geboren.Het archeologisch onderzoek in Cirta heeft belangrijke punische (veel inscripties), maar slechts weinig romeinse resten aan het licht gebracht. Sommige geleerden betwijfelen of het punische en numidische Cirta met het romeinse geïdentificeerd mag worden; zij zoeken het punische en numidische Cirta bij de tunesische plaats El Kef, ca. 180 km ten zuidwesten van Tunis, en identificeren Constantine met de punische nederzetting Sarim Balim, die na 46 vC haar naam in Cirta veranderd zou hebben.
Lit. Dessau (PRE 3, 2586-2588). M. Floriani Squarciapino (EAA 2, 872v). - A. Berthier/J. Juillet/R. Charlier, Le Bellum Jugurthinum de Salluste et le problème de C. (Constantine 1949), R. Charlier, La Numidië vue par Salluste.
C. Regia: Constantine ou La Kef (Antiquité Classique 19, 1950, 289-307).. A. Berthier/R. Charlier, Le sanctuaire punique d’ El Hofra à Constantine (Paris 1955). [Nuchelmans]
